Kur zbuloni se jeni shtatzënë, mendimet dhe emocionet tuaja mund të mbingarkohen. Ju mund të jeni aq të emocionuar për këtë person të ri që do të sillni në botë, por edhe të frikësuar se diçka mund të shkojë keq.
Shumica e shtatzënive vazhdojnë pa incidente dhe komplikime. Por afërsisht 8 për qind e të gjitha shtatzënive përfshijnë komplikime që, nëse nuk trajtohen, mund të dëmtojnë nënën ose foshnjën. Ndërsa disa ndërlikime lidhen me problemet shëndetësore që kanë ekzistuar para shtatzënisë, të tjerat ndodhin papritur dhe janë të pashmangshme.
Mund të jetë e frikshme të dëgjosh se mjekët kanë diagnostikuar një ndërlikim. Ju mund të jeni të shqetësuar për shëndetin e foshnjës tuaj si dhe në të njëjtën kohë për shëndetin tuaj. Ju madje mund të ndjeni panik se ndoshta diçka që keni bërë (ose nuk e keni bërë) ka shkaktuar që kjo të ndodhë. Këto ndjenja janë krejtësisht normale. Mund t’ju qetësojë të dini se asgjë që keni bërë nuk i ka shkaktuar këto komplikime. Dhe përtej kësaj — këto komplikime janë të trajtueshme. Gjëja më e mirë që mund të bëni për ju dhe fëmijën tuaj është të kujdeseni para lindjes nga një ofrues të cilit i besoni. Me zbulimin e hershëm dhe kujdesin e duhur, ju rrisni shanset për të mbajtur veten dhe fëmijën tuaj të shëndetshëm.
Disa ndërlikime të zakonshme të shtatzënisë dhe mënyrat se si mund të menaxhohen ato, përfshijnë:
Hyperemesis Gravidarum
Çfarë është Hyperemesis Gravidarum?
Ndërsa shumë gra shtatzëna përjetojnë të vjella në mëngjes (të përziera, ndoshta me të vjella, përgjithësisht në orët e mëngjesit) dhe shqetësime të tjera gjatë shtatzënisë, gratë me hiperemesis gravidarum (HG) kanë të vjella në mëngjes. HG është nauze e rëndë që rezulton në humbje të konsiderueshme në peshë dhe mund të kërkojë shtrimin në spital.
Cilat janë Simptomat e Hyperemesis Gravidarum?
Gratë me HG kanë të përziera dhe të vjella të shumta. Të vjellat dhe reduktimi i oreksit çojnë në humbje peshe dhe dehidrim. Dallimi kryesor midis HG dhe sëmundjes normale të mëngjesit është se HG rezulton në një humbje peshe prej 5 për qind ose më shumë të peshës suaj para shtatzënisë.
Kush mund të Preket?
Mjekët nuk e kuptojnë ende plotësisht këtë sëmundje, çfarë e shkakton atë ose kush ka më shumë gjasa ta përjetojë atë.
Mund të Parandalohet?
Ju nuk mund ta parandaloni këtë sëmundje, por mund të ndërmerrni hapa për ta kontrolluar dhe menaxhuar atë gjatë shtatzënisë. Gjëja më e rëndësishme që mund të bëni për ju dhe fëmijën tuaj është të kujdeseni rregullisht para lindjes. HG mund të çojë në mos marrjen e mjaftueshëm të lëndëve ushqyese, të cilat mund të jenë të dëmshme si për ju ashtu edhe për fëmijën tuaj. Megjithatë, me trajtimin e duhur, zakonisht nuk ka efekte afatgjata as për nënën, as për fëmijën pas shtatzënisë.
Si Trajtohet?
Nëse jeni diagnostikuar me HG, përparësia është të siguroheni që të keni mjaftueshëm lëndë ushqyese për të mbajtur ju dhe fëmijën tuaj të shëndetshëm. Për disa gra, një dietë me ushqime dhe lëngje të buta mund të jetë e mjaftueshme, ndërsa të tjerat mund të kenë nevojë të marrin ilaçe për të ndihmuar në lehtësimin e të përzierave. Në raste të rënda, mund t’ju duhet të shtroheni në spital për të marrë lëndë ushqyese dhe lëngje përmes linjës intravenoze (IV). Ju mund të ndiheni të mërzitur për arsyen se do të duhet të qëndroni në spital gjatë shtatzënisë. Por mbani mend se ju thjesht po bëni atë që duhet të bëni për të mbrojtur shëndetin tuaj dhe të fëmijës suaj!
Shumë gra fillojnë të ndihen më mirë në javën e 20-të të shtatzënisë, ndërsa disa vazhdojnë të përjetojnë simptoma gjatë gjithë shtatzënisë.
Çfarë Duhet të Pyesni Mjekun Tuaj?
Nëse keni pasur HG në të kaluarën, bisedoni me mjekun tuaj kur mendoni të mbeteni përsëri shtatzënë. Është e rëndësishme të siguroheni që jeni fizikisht, emocionalisht dhe psikologjikisht gati për të filluar një shtatzëni tjetër. Nëse keni pasur humbje të rënda në peshë ose mangësi të tjera ushqyese, do t’ju duhet të flisni me mjekun tuaj për t’u siguruar që jeni të shëndetshëm përpara se të mbeteni shtatzënë.
Diabeti Gestacional
Çfarë është Diabeti Gestacional?
Diabeti është një gjendje që pengon trupin tuaj të shpërbëjë sheqerin. Diabeti mellitus gestacional (GDM) është një lloj diabeti që shfaqet gjatë shtatzënisë. Një nga rreziqet më të mëdha të diabetit gestacional është se fëmija juaj mund të rritet shumë më i madh se normalja, një gjendje e quajtur makrosomia. Gjatë lindjes, shpatullat e foshnjës mund të mbërthehen. Nëse foshnja mendohet të jetë shumë e madhe për një lindje të sigurt vaginale, mjeku juaj do t’ju rekomandojë një prerje cezariane.
Cilat janë Simptomat e Diabetit Gestacional?
Diabeti gestacional nuk ka shenja apo simptoma të jashtme. Mjekët e kontrollojnë atë midis javës 24 dhe 28 të shtatzënisë, ose më herët në gratë me rrezik të lartë, si ato që janë mbipeshë ose kanë një historic mjekësor të diabetit gestacional.
Kush është mund të Preket?
Faktorët e rrezikut për diabetin gestacional përfshijnë mbipeshën ose të paturit e një historik të GDM në shtatzënitë e mëparshme. Nëse jeni në rrezik të lartë, mjeku juaj do të kontrollojë për GDM më herët se 24 javë gjatë shtatzanisë, zakonisht në tremujorin e parë.
Mund të Parandalohet?
Humbja e peshës para shtatzënisë, ndjekja e një diete të shëndetshme dhe ushtrimet e rregullta mund të ulin rrezikun e zhvillimit të GDM.
Si Trajtohet Diabeti Gestacional?
Ju dhe mjeku juaj duhet të diskutoni se si mund të kontrolloni më mirë GDM. Dieta e mirë dhe ushtrimet fizike duken se janë faktor i mirë për të nisur. Një përqindje shumë e lartë e diabetit gestacional mund të kontrollohet me dietë. Megjithatë, disa gra të cilat janë të prekura me GDM do të duhet të marrin medikamente (pilula apo edhe insulinë) për të kontrolluar nivelet e sheqerit në gjak.
Ushtrimet gjatë shtatzënisë, madje edhe vetëm ecja 30 minuta në ditë, është gjithashtu e përshtatshme për kontrollin e sheqerit në gjak. Është më mirë të bëni diçka që ju pëlqen, në mënyrë që të qëndroni me të, por duhet t’i tregoni mjekut tuaj se çfarë lloj ushtrimi po bëni.
Çfarë Duhet të Pyesni Mjekun Tuaj?
Nëse keni pasur GDM, ju dhe fëmija juaj jeni të dy në rrezik të zhvillimit të diabetit të tipit 2 më vonë gjatë jetës. Kështu që bisedoni me mjekun tuaj për hapat që mund të ndërmerrni për të reduktuar këtë rrezik.
Placenta Previa
Çfarë është Placenta Previa?
Ndërsa jeni shtatzënë, placenta i siguron fëmijës tuaj oksigjen dhe lëndë ushqyese për zhvillimin e duhur. Placenta normalisht ngjitet në pjesën e sipërme të mitrës, por në placentën previa ajo mbulon plotësisht ose pjesërisht qafën e mitrës (që është hapja midis mitrës dhe vaginës).
Kush mund të Preket?
Ju mund të jeni në rrezik më të lartë nëse keni dhëmbëza në mitër nga shtatzënitë e mëparshme ose nga një operacion në mitër, ose nëse keni fibroide.
Cilat janë Simptomat?
Simptoma kryesore është gjakderdhja vaginale që nuk shoqërohet me ngërçe ose dhimbje të tjera. Megjithatë, disa gra nuk përjetojnë asnjë simptomë. Mjeku juaj do të konfirmojë një diagnozë duke përdorur një ekografi ose ekzaminim fizik.
Mund të Parandalohet?
Nuk mund të bëni asgjë për të parandaluar placentën previa. Megjithatë, ju mund të përmirësoni shëndetin tuaj dhe të foshnjës tuaj duke marrë kujdes të rregullt prenatal. Nëse jeni në rrezik të lartë – për shkak të një operacioni të mëparshëm, seksion cezarian ose fibroids – sigurohuni që t’i tregoni mjekut tuaj. Ai ose ajo mund të dëshirojë t’ju monitorojë më nga afër gjatë shtatzënisë.
Si Trajtohet?
Placenta previa mund të rezultojë në gjakderdhje gjatë shtatzënisë. Disa gra nuk kanë gjakderdhje, disa kanë njolla dhe të tjera mund të përjetojnë gjakderdhje të rëndë. Nëse gjakderdhja është e madhe, mund t’ju duhet të qëndroni në spital për një periudhë kohore. Gratë me placentë previa do të kërkojnë një prerje cezariane për të lindur fëmijën, e planifikuar zakonisht dy deri në katër javë përpara datës së tyre të lindjes.
Çfarë duhet të Pyesni Mjekun Tuaj?
Gjithmonë bisedoni me mjekun tuaj nëse vëreni ndonjë gjakderdhje vaginale në çdo moment gjatë shtatzënisë.
Pre-eklampsia
Çfarë është Preeklampsia?
Preeklampsia është një gjendje që shkakton presion të lartë të gjakut në mënyrë të rrezikshme. Mund të jetë kërcënuese për jetën nëse nuk trajtohet. Preeklampsia zakonisht ndodh pas javës së 20-të të shtatzënisë, shpesh tek gratë që nuk kanë historik të presionit të lartë të gjakut.
Cilat janë Simptomat?
Simptomat e Preeklampsisë mund të përfshijnë dhimbje koke të forta, ndryshime të shikimit dhe dhimbje nën brinjë. Megjithatë, shumë gra nuk i ndjejnë simptomat menjëherë. Alarmi i parë është zakonisht kur një grua vjen për një vizitë rutinë prenatale dhe ka presion të lartë të gjakut. Në ato raste, mjeku juaj do të ekzaminojë për gjëra të tilla si funksioni i veshkave dhe i mëlçisë për të përcaktuar nëse është preeklampsi apo thjesht presion i lartë i gjakut.
Kush mund të Preket?
Faktorët e rrezikut për preeklampsi përfshijnë të paturit e një historik të presionit të lartë të gjakut, të qenit obezë (të kesh një indeks të masës trupore, ose BMI, më i madh se 30), mosha (nënat adoleshente dhe ato mbi 40 vjeç janë në rrezik më të lartë) dhe të qenit shtatzënë me shumëfish.
Mundt ë Parandalohet?
Ndërkohë që nuk mund ta parandaloni preeklampsinë, të qëndroni të shëndetshëm gjatë shtatzënisë mund të ndihmojë. Nëse keni faktorë rreziku, ekspertët rekomandojnë që të konsultoheni me mjekun obstetër ose para se të mbeteni shtatzënë ose shumë herët në shtatzëninë tuaj, kështu që ju dhe mjeku juaj mund të diskutoni mënyrat se si mund të zvogëloni rrezikun. Për shembull, shumë grave në rrezik për preeklampsi u përshkruhet një aspirinë për fëmijë pas tremujorit të parë.
Vizitat e rregullta prenatale janë mënyra më e mirë për të kontrolluar preeklampsinë. Gjatë këtyre vizitave rutinë, mjeku juaj do të kontrollojë presionin e gjakut. Nëse është i lartë, testet e mëtejshme mund të diagnostikojnë gjendjen në mënyrë që të filloni të merrni trajtimin që ju nevojitet.
Si Trajtohet?
Gjendja largohet vetëm pasi fëmija të lindë, kështu që lindja është mënyra më e mirë për të trajtuar preeklampsinë. Megjithatë, lindja e foshnjës shumë herët mund ta rrezikojë fëmijën për probleme shëndetësore. Vendimi se si të trajtoheni do të varet kryesisht nga sa kohë ka mbet gjatë shtatzënisë. Ju mund të keni nevojë të shtroheni në spital në mënyrë që stafi mjekësor të monitorojë nga afër ju dhe foshnjën tuaj.
Çfarë duhet të Pyesni Mjekun Tuaj?
Mjeku juaj do të diskutojë rreziqet dhe përfitimet e lindjes së foshnjës herët kundrejt vazhdimit të shtatzënisë dhe përpjekjes për të menaxhuar preeklampsinë për aq kohë sa të jetë e mundur përmes metodave të tjera. Pas lindjes, gjendja do të largohet, por do të jeni në rrezik më të madh për sëmundje të zemrës më vonë në jetë. Bisedoni me mjekun tuaj se çfarë mund të bëni për të ndihmuar në uljen dhe menaxhimin e këtyre rreziqeve.
Komplikimet e Shtatzënisë: Përfundimi
Ndërsa këto kushte mund të ndryshojnë nga njëra-tjetra, ju mund të keni vënë re një fije të përbashkët: Kujdesi i rregullt para lindjes (madje edhe para konceptimit) është thelbësor. Gratë inkurajohen të vijnë për një konsultë parakonceptimi për të folur rreth asaj se çfarë mund të bëjnë për të zvogëluar rreziqet e tyre. Të qenit i shëndetshëm para shtatzënisë është gjëja më e mirë që mund të bëni për fëmijën tuaj.
