Çrregullimi bipolar është një lloj çrregullimi i humorit i cili prek rreth dy në 100 njerëz dhe zakonisht ndodh gjatë periudhave të humorit të lartë, i njohur si mania. Këto episode manie alternohen me një humor të dëshpëruar. Por, le të shqyrtojmë se si na paralajmëron çrregullimi bipolar!
Ne bëmë një kërkim dhe tani jemi këtu për t’ju shpjeguar çdo gjë rreth çrregullimit bipolar, i cili shpesh ka një fillim të hershëm. Artikulli vijues do t’ju ndihmojë të përcaktoni nëse ju ose njerëzit që ju interesojnë mund të jenë duke përjetuar çrregullimin bipolar.

Çfarë është Çrregullimi Bipolar?
Termi psikozë manike-depresive (çrregullim bipolar) u përdor për herë të parë nga psikiatri Emil Kraepelin. Megjithatë, termi bipolar u përdor për herë të parë nga Leonhard për çrregullimet që kombinonin simptomat manike dhe depresive.
Si çrregullim bipolar i referohemi një grupi çrregullimesh emocionale të karakterizuara nga episode depresive (të karakterizuara nga humori i depresuar, letargjia, funksionaliteti i reduktuar, etj.), episode manike ose hipomanike. Çrregullimi bipolar, i njohur edhe si depresioni manik, është një çrregullim mendor i cili karakterizohet nga ndryshime ekstreme të humorit, nivelet e energjisë si dhe aftësia për të kryer aktivitete të thjeshta të përditshme.
Hipersensitiviteti (hipomania), depresioni i manisë janë emocione patologjike që:
- Kanë një intensitet të madh dhe një kohëzgjatje të gjatë
- Shoqërohen me simptoma fizike
- Perfshihen në funksionimin e përditshëm
- Shoqërohen me simptoma psikotike
- Shkaktojnë rrezik për jetën për shkak të tensionit
Shenjat Paralajmëruese të Manisë
- Të ndihesh i gëzuar për një kohë të gjatë
- Të kesh më shumë energji se zakonisht
- Të kesh më pak nevojë për gjumë
- Të folurit në mënyrë shumë të shpejtë, me mendime të njëpasnjëshme
- Vëmendja e personit shpërqendrohet shumë lehtë, humbet fokusin
- Ndihesh në ankth dhe impulsiv, presencë irritabiliteti
- Siguri e tepruar te aftësitë e vetë individit, një ndjenjë se «ai ose ajo mund të bëjë gjithçka»
- Të përballojmë sjellje të rrezikshme, si të ngarit makinën pa pasur kujdes, shpërdorime të pakujdesshme dhe marrëdhëniet seksuale pa mbrojtje
Mania mund te shkaktojë edhe simptoma të tjera, por këto janë simptomat më kryesore.

Shenjat Paralajmëruese të Gjendjes Depresionale
- Trishtimi dhe dëshpërimi i avancuar, i cili përjetohet për një kohë të gjatë
- Tërheqja nga miqtë dhe nga njerëzit më të dashur
- Tërheqje nga aktivitetet e preferuara që kishte ai person
- Ndryshimi i oreksit
- Pakësimi i niveleve të energjisë së trupit si dhe lodhja e tepërt
- Problemet e përqendrimit, të kujtesës si edhe të marrjes së vendimeve
- Mendime për vdekjen
Depresioni mund të shkaktojë simptoma të tjera, por këto janë shenjat kryesore të tij.
Cila është Shpeshtësia dhe Kohëzgjatja e Simptomave?
Lloji i episodeve mund të ndryshojë nga një person në tjetrin. Disa pacientë janë paraqitur me një numër të barabartë të episodeve maniake dhe ato depresive, ndërsa të tjerët zhvillojnë kryesisht një nga dy llojet. Disa pacientë me çrregullim bipolar mund të kalojnë shumë periudha depresioni para se të zhvillojnë maninë. Të tjerë lëvizin shpejt nga një situatë në tjetrën dhe anasjelltas.
Disa njerëz që fillimisht kanë hipomani (çrregullim bipolar II) më vonë do të kenë një episod maniak dhe do të zhvillojnë çrregullimin bipolar I, ndërsa të tjerë kanë vetëm hipomani të rivendosur. Herë pas here, një person mund të përjetojë njëkohësisht simptoma të manisë dhe të depresionit. Ky është i ashtuquajturi episod i përzier, simptomat e të cilit shpesh përfshijnë ankthin, çrregullimet e gjumit, ndryshimet e rëndësishme në oreks, simptomat psikotike si dhe ideacionin vetëvrasës.

Cila është Frekuenca dhe Kohëzgjatja e Episodeve?
Në shumicën e njerëzve, numri i episodeve që do të përjetojnë gjatë jetës së tyre është rreth 8-10, por shumë pacientë mund të përjetojnë edhe më shumë. Pacienti mesatar me çrregullim bipolar ka 4 episode në 10 vitet e para të sëmundjes. Ndërsa disa pacientë të tjerë kalojnë disa vite midis 2-3 episodeve të para të manisë ose depresionit pa trajtim, por shumica e pacientëve kanë episode më të shpeshta. Ndonjëherë episodet tregojnë sezonalitet të dukshëm (si për shembull, hipomania në verë ndërsa depresioni në dimër). Në një përqindje të vogël të pacientëve, episodet alternohen shpesh ose edhe vazhdimisht gjatë gjithë vitit. Kohëzgjatja e episodeve nuk është e njëjtë për të gjithë. Mesatarisht, pa trajtim, episodet manike ose hipomanike zgjasin disa muaj, ndërsa episodet depresive shpesh zgjasin shumë më tepër se 6 muaj. Disa pacientë kanë një gjendje shpirtërore krejtësisht normale midis episodeve dhe nuk tregojnë ndonjë simptomë për shumë vite, ndërsa të tjerë ende kanë depresion me intensitet të ulët (i cili megjithatë shkakton probleme) ose luhatje të lehta të humorit.
Llojet e Çrregullimit Bipolar
Çrregullimi bipolar ndahet në katër lloje:
- Tipi I i Çrregullimit Bipolar (Çrregullimi Bipolar I): Episode manike që zgjasin të paktën shtatë ditë ose episode të rënda manike të cilat kërkojnë hospitalizim të menjëhershëm. Ka edhe episode depresioni, të cilat zakonisht zgjasin dy javë ose edhe më tepër. Episode të përziera ndodhin edhe në çrregullimin bipolar të tipit I, i cili shoqërohet me simptoma të manisë dhe simptoma të depresionit.
- Tipi II i Çrregullimit Bipolar (Çrregullimi Bipolar II): Është kombinimi i episodeve të depresionit dhe manisë së lehtë (hipomania), pa shperthime të forta manie.
- Luhatjet e humorit: Forma jashtëzakonisht e lehtë e çrregullimit bipolar. Njerëzit me luhatje humori kanë episode hipomanie dhe episode të lehta depresioni për të paktën dy vjet (1 vit te fëmijët dhe adoleshentët). Megjithatë, simptomat nuk bien brenda përkufizimeve të çrregullimit bipolar të tipit I ose II.
- Çrregullimi bipolar jo i identifikuar ndryshe (BP-NOS): Simptomat tipike të çrregullimit bipolar manifestohen, por asnjë diagnozë nuk mund të bëhet për ndonjë nga tre llojet e mësipërme.
Një formë serioze e çrregullimit quhet çrregullim bipolar i çiklizmit të shpejtë. Në këtë rast, ka katër ose më shumë episode depresioni, manie, hipomania apo episode të përziera gjatë një periudhe prej një viti

Çfarë i Shkakton Çrregullimet Bipolare?
Etiologjia e qartë e çrregullimit bipolar nuk dihet ende. Duket se kjo sëmundje është në pjesën më të madhe biologjike, domethënë, është për shkak të një mosfunksionimi të trurit, i cili ndonjëherë mbi-funksionon (mania) dhe ndonjëherë nën-funksionon (depresioni), duke ndikuar si në veti mendore (vëmendje, kujtesë, mendim, perceptim, emocion, psikomotor), ashtu edhe në funksionet trupore (energji, libido, gjumë).
Përfshirja e gjeneve në shfaqjen e çrregullimit bipolar është jashtëzakonisht e lartë (vlerësohet në rreth 80%) dhe për këtë arsye roli i hereditetit është i rëndësishëm. Situatat stresuese (si për shembull, humbje, mungesë, kërcënimi, refuzimi, ndryshimi, dështimi, konflikti, përvoja psiko-traumatike) ose zakone të dëmshme për shëndetin e trupit (për shembull, përdorimi i substancave ose alkoolit, mungesa e gjumit, dieta e dobët) mund të veprojnë si shkas për çrregullimin tek njerëzit me një predispozitë biologjike. Stresi, mendor ose fizik, sidomos kur është i fortë ose i zgjatur, rrit mundësinë e humbjes së mekanizmave vetë-rregulluese të trurit dhe prishjes së funksionimit të duhur të tij.
Diagnoza dhe Komorbiditeti
Në të dyja fazat e çrregullimit bipolar të tipit 1, funksionimi individual në familje, në punë, në ndërveprimet sociale është dëmtuar ndjeshëm, dhe shumë shpesh hospitalizimi është i nevojshëm. Simptomatologjia psikotike me iluzione multidisiplinare, si për shembull, delir megalomaniak dhe shqetësime perceptuese (halucinacione) bashkëveprojnë në një numër pacientësh dhe e bëjnë të vështirë parashikimin e çrregullimit. Kur brenda një viti ka katër ose më shumë episode të veçanta të humorit çrregullimi ka një karakter të shpejtë të ciklit. Në një përqindje të vogël të rasteve më të rënda, alternimi i fazave ndodh shpejt dhe papritmas në intervale të ditëve (çikli i shpejtë). Gjithashtu, në disa raste joformale që përbëjnë një episod të përzier, simptomat e manisë dhe depresionit vërehen në të njëjtën kohë, të tilla si trishtimi, acarimi, ngërçet, shpërqendrimi, edhe kshtu në vazhdim. Për më tepër, përdorimi ose abuzimi i tepërt me alkoolin dhe / ose substanca të tjera është mjaft i zakonshëm dhe mund të ndërlikojë tablonë klinike së bashku me trajtimin.
Bashkëjetesa e çrregullimeve të tjera është e mundur: ADHD, çrregullimi i ankthit, çrregullimi i personalitetit.
Sipas studimeve të fundit, stresi me komorbid ka pasoja të rëndësishme klinike te njerëzit me çrregullim bipolar. Disa studime kanë raportuar rezultate të pafavorshme në çrregullimin bipolar, të tilla si luhatje më të shpeshta të humorit, episode më të rënda të depresionit, norma më të larta të abuzimit me substancat, përpjekje për vetëvrasje në rritje dhe reagim më pak të favorshëm ndaj trajtimit.
Arkitektura e përbashkët gjenetike midis diagnozave me karakteristika të përbashkëta klinike ka bërë që studiuesit të vlerësojnë nëse rreziku gjenetik ndodh në nivelin e simptomave dhe jo në diagnozë.
Çili është Trajtimi për Çrregullimin Bipolar?
Në çrregullimin bipolar është e nevojshme të ofrohen ilaçe si për të trajtuar episodin e manisë ose depresionit dhe si një mjekim parandalues midis episodeve.
Në varësi të simptomave dhe preferencave të pacientit, ne përdorim ilaçe të tilla si stabilizuesit e humorit, antipsikotikët dhe antidepresantët. Çdo ndryshim në mjekim duhet të bëhet nën drejtimin e psikiatrit tuaj.
Ka një rol për psikoterapinë veçanërisht midis episodeve si për psikoedukimin ashtu edhe për trajtimin e stresoreve që mund të çojnë në përsëritje.
Është e rëndësishme të kujdeseni për veten, ndërkohë që ndiqni një mënyrë jetese të ekuilibruar së bashku me ushqyerjen e duhur, ushtrimet fizike, si edhe pakësimin e alkoolit, substancave dhe gjumin e mjaftueshëm.