Infeksioni nga Listeria është një sëmundje bakteriale e shkaktuar nga konsumimi i ushqimeve të pagatuara mirë. Ky infeksion mund të jetë shumë serioz për gratë shtatzëna, për njerëzit sipër moshës 65 vjeç dhe për ata me sistem imunitar të dobët. Në më të shumtën e rasteve ai shkaktohet nga ngrënia e mishit të papërpunuar dhe produkteve të qumështit të papasterizuara.
Njerëzit me imunitet të fortë rrallë herë sëmuren nga infeksioni i listerisës, por ai mund të jetë fatal për foshnjat e palindura, të sapolindurit dhe njerëzit me sistem imunitar të dobët. Trajtimi i menjëhershëm me antibiotikë mund të ndihmojë në parandalimin e simptomave të këtij infeksioni.
Një fakt i rëndësishëm për bakteret Listeria është se ato mund t’i mbijetojnë ftohjes dhe madje edhe ngrirjes. Pra, njerëzit që janë në rrezik më të lartë të infeksioneve serioze duhet të shmangin totalisht ngrënien e ushqimeve që kanë më shumë gjasa të përmbajnë këtë bakter.
Çfarë Është Listerioza?
Sic thamë dhe më sipër listerioza është një sëmundje e shkaktuar nga ushqimi i kontaminuar. Ajo shkaktohet nga një mikrobi i quajtur Listeria monocytogenes. Listeria monocytogenes gjendet zakonisht në natyrë, veçanërisht në tokë, në ujërat nëntokësore, në vegjetacionin e kalbur dhe tek kafshët.
Shumica e njerëzve infektohen nga listerioza nga ngrënia e disa ushqimeve të caktuara të cilat kanë më shumë gjasa ta përmbajnë këtë bakter. Periudha e infektimit për herë të parë dhe shfaqja e simptomave ndryshon nga individi në individ. Zakonisht zgjat një deri në dy javë, por në disa raste të tjera mund të jetë aq i shkurtër sa dy ditë.
Kë Mund Të Preki Listerioza?
Listerioza është një infeksion serioz bakterial që mund të prekë këdo, por grupe të caktuara njerëzish janë më të prekur ndaj saj se disa të tjerë. Gratë shtatzëna, për shembull, janë veçanërisht të rrezikuara, pasi infeksioni mund të çojë në abort, lindje të vdekur ose probleme të tjera të rënda shëndetësore për nënën dhe foshnjën. Fetusi në zhvillim është gjithashtu në rrezik të kontraktimit të infeksionit nga nëna. Përveç kësaj, njerëzit mbi moshën 65 vjeç dhe ata me sistem imunitar të dobët, si individët me SIDA ose kancer, kanë më shumë gjasa të sëmuren ose të infektohen.
Komplikimet E Infeksionit Me Listeria
Ndërsa shumica e rasteve të listeriozës janë të lehta, disa mund të çojnë në komplikime të rënda për jetën, veçanërisht te gratë shtatzëna dhe tek të moshuarit.
Në gratë shtatzëna, listerioza mund të shkaktojë:
- Abort spontan
- Lindjen e vdekur
- Lindjen e parakohshme
- Infeksione kërcënuese për jetën tek të sapolindurit, duke përfshirë infeksionin e gjakut, pneumoninë dhe meningjitin.
Njerëzit mbi 65 vjeç dhe ata me imunitet të dobët përballen me rreziqe më të rënda nga listerioza, duke përfshirë këtu:
- Sepsis (infeksion i gjakut)
- Meningjiti (inflamacion i membranave që rrethojnë trurin dhe palcën kurrizore)
- Encefaliti (inflamacion i trurit)
Njerëzit që zhvillojnë komplikime serioze nga listerioza duhet të kërkojnë ndihmë të menjëhershme mjekësore. Një në pesë persona, mund të ketë pasoja fatale nga ky infeksion.
Simptomat
Listerioza mund të shkaktojë një sërë simptomash që mund të ndryshojnë nga personi në person. Simptomat e zakonshme përfshijnë ethe, të dridhura, dhimbje muskulore, nauze dhe diarre. Në disa raste, këto simptoma mund të jenë të lehta ose të mungojnë fare, ndërsa në raste të tjera ato mund të jenë mjaft të rënda dhe madje gjithashtu kërcënuese për jetën.
Vlen të përmendet se simptomat fillestare mund të ndryshojë me kalimin e kohës dhe në disa raste, mund të duhen deri në 30 ditë ose më shumë që të shfaqen shenjat e para të sëmundjes. Kjo mund ta bëjë të vështirë identifikimin e burimit të infeksionit, i cili shpesh shkaktohet nga ngrënia e ushqimeve të kontaminuara, veçanërisht mishi i papërpunuar ose i papjekur, produktet e qumështit të papasterizuara dhe disa fruta dhe perime të ndryshme.
Nëse dyshoni se mund të jeni infektuar me listeriozë, është e rëndësishme të kërkoni ndihmë mjekësore sa më shpejt të jetë e mundur, veçanërisht nëse jeni shtatzënë, mbi moshën 65 vjeç ose keni një sistem imunitar të dobët. Trajtimi zakonisht përfshin antibiotikë dhe në raste të rënda, shtrimi në spital mund të jetë i nevojshëm.
Në raste të rralla, infeksioni mund të përhapet në sistemin nervor, duke shkaktuar një sërë simptomash që mund të jenë të rënda dhe potencialisht kërcënuese për jetën. Nëse infeksioni i listeriozës përhapet në sistemin nervor, mund të përjetoni dhimbje koke të vazhdueshme që shpesh shoqërohet me ngrirje të qafës. Gjithashtu mund të përjetojni konfuzion dhe të keni vështirësi në ruajtjen e ekuilibrit. Mund të ndodhin edhe kontraktime të pavullnetshme të muskujve të njohura si konvulsione.
Është e rëndësishme të kërkoni ndihmë të menjëhershme mjekësore nëse ndonjë nga këto simptoma është e pranishme, pasi diagnoza dhe trajtimi i menjëhershëm është thelbësor në menaxhimin e gjendjes dhe parandalimin e komplikimeve të mëtejshme. Trajtimi mund të përfshijë një kombinim të antibiotikëve dhe mjekimit për të menaxhuar simptomat.
Simptomat Gjatë Shtatzënisë Dhe Tek Të Porsalindurit
Listerioza është një infeksion serioz që mund të ketë pasoja të rënda, veçanërisht për gratë shtatzëna dhe foshnjat e tyre. Tek gratë shtatzëna, simptomat më të zakonshme të listeriozës janë ethet, lodhja, dhimbjet e muskujve dhe simptoma të ngjashme me gripin. Megjithatë, siç thamë më parë nëse listerioza nuk trajtohet, mund të çojë në abort, lindje të vdekur, lindje të parakohshme dhe madje edhe vdekje tek foshnjat e porsalindura. Si e tillë, është thelbësore të kërkoni menjëherë kujdes mjekësor nëse dyshoni se mund të keni kontraktuar listeriozë gjatë shtatzënisë. Me diagnostikimin dhe trajtimin e hershëm, rreziku i komplikimeve serioze mund të reduktohet ndjeshëm.
Cilat Janë Simptomat E Listeriozës Tek Foshnjat E Porsalindura?
Foshnjat e porsalindura që preken nga listerioza mund të përjetojnë një sërë simptomash të ndryshme, duke përfshirë ethe, të vjella, probleme me gjakderdhjen, mosinteres për të ngrënë dhe të qara të tepërta. Këto simptoma mund të jenë veçanërisht shqetësuese pasi ato mund të çojnë në komplikime serioze shëndetësore nëse nuk trajtohen. Është thelbësore që menjëherë të kërkoni kujdes mjekësor nga doktori nëse dyshoni se i porsalinduri juaj mund të jetë i infektuar me Listeria monocytogenes. Diagnoza dhe trajtimi i hershëm mund të zvogëlojë ndjeshëm rrezikun e sëmundjeve të rënda dhe të përmirësojë shanset për shërimin e plotë.
Shkaqet
Ushqimet e kontaminuara janë shkaktarët më të zakonshëm të infeksioneve të listeriozës. Disa nga ushqimet më të zakonshme që shkaktojnë listeriozë përfshijnë:
- Qumështi i papasterizuar.
- Djathi i mykur.
- Djathi i bardhë, gjiza.
- Mishi i papërpunuar (mishi i grirë, mishi i tharë).
- Produktet e mishit të tymosur, pateja (salca me mëlçitë e viçit, derrit, pulës ose gjelit).
- Mishi i pagatuar mirë (shpendët kryesisht).
- Peshku i papërpunuar dhe i tymosur.
- Produktet e paketuara, të gatshme për t’u konsumuar (sallata me patate).
- Sallatat, lakra dhe frutat e paketuara.
Këto ushqime kanë rrezikun më të lartë të kontaminimit me L. monocytogenes. Megjithatë, listerioza mund të prekë pothuajse çdo ushqim të papërpunuar ose të përgatitur në mënyrë jo të duhur.
Bakteret L. monocytogenes ndryshojnë shumë nga bakteret e tjera që vijnë nga ushqimi. Ato mbijetojnë dhe madje shumohen në temperatura të ulëta, duke përfshirë frigoriferët dhe ngrirësit. Gjithashtu këto baktere mund të shumohen në nivele të rrezikshme gjatë ruajtjes.
Kur prishet, ushqimi zakonisht zhvillon një erë të pakëndshme, shije ose ndryshim në pamje. Kur bakteret L. monocytogenes kontaminojnë ushqimin, aroma, shija dhe struktura nuk ndryshojnë, që e bën më të vështirë për ta dalluar atë.
A Është Listerioza Ngjitëse?
Edhe pse nuk mund të transmetohet nga një person te tjetri, listerioza paraqet rrezik të lartë për gratë shtatzëna dhe foshnjat e tyre të palindura. Bakteret mund të kalojnë lehtësisht barrierën placentare, duke çuar në abort, lindje të vdekur ose sëmundje të rëndë tek i porsalinduri sic thamë dhe më sipër. Prandaj, është e domosdoshme të merren masat e duhura për të parandaluar infektimin e listeriozës, si larja e duarve dhe sipërfaqeve, gatimi i plotë i ushqimit dhe shmangia e ushqimeve me rrezik të lartë si qumështi i papasterizuar dhe mishrat e ndryshëm. Duke ndjekur këto masa, ne mund të mbrojmë veten dhe të afërmit tanë nga efektet e dëmshme të bakterit të Listeriozës.
Si Ta Kuptoni Nëse Jeni Infektuar Nga Listerioza?
Nëse dyshoni se jeni infektuar me Listeriozë, është e rëndësishme që menjëherë të konsultoheni me mjekun tuaj . Diagnoza e Listeriozës bazohet në një kombinim të simptomave klinike dhe testeve laboratorike. Mjeku juaj mund të ekzaminojë simptomat dhe të kryejë testet mjekësore të mëposhtme për të përcaktuar praninë e bakterit Listeria:
1. Testi i gjakut: Një test gjaku kryhet për të zbuluar praninë e Listeria monocytogenes në qarkullimin e gjakut.
2. Analiza e lëngut cerebrospinal: Nëse mjeku juaj dyshon se infeksioni është përhapur në sistemin tuaj nervor qendror, ai mund të kryejë një trokitje kurrizore për të mbledhur lëngun cerebrospinal nga truri dhe palca kurrizore për analizë.
3. Testet e kulturës: Mjeku juaj mund të kryejë gjithashtu teste të kulturës bakteriale në gjakun ose placentën tuaj nëse jeni shtatzënë për të konfirmuar praninë e bakterit Listeria.
Përveç këtyre analizave, edhe të vjellat mund të jenë simptomë e Listeriozës. Prandaj, mjeku juaj mund tju pyes për herën e fundit kur keni kosumuar këto ushqime të caktuara dhe të kryejë një ekzaminim fizik për të kontrolluar për simptoma të tjera të infeksionit. Duke kërkuar kujdes mjekësor në kohë dhe duke ndjekur këshillat e mjekut, ju mund të menaxhoni në mënyrë efektive Listeriozën dhe të parandaloni komplikime më të rënda.
Kur Duhet Të Telefonoj Mjekun?
Telefononi mjekun tuaj nëse shikoni këto shenja:
- Ethe
- Të vjella
- Diarre me gjak
- Shenjat e dehidrimit, të tilla si urinimi më rrallë, gojë e thatë.
- Përgjumje ekstreme.
A Mund Të Shërohet Listerioza?
Po, listerioza mund të shërohet me antibiotikë. Antibiotikët që përdoren zakonisht për trajtimin e listeriozës përfshijnë sulfametoksazol dhe ampicilinë.
Doktori juaj gjithashtu mund të rekomandojë ilaçe për të menaxhuar simptomat specifike, duke përfshirë të përzierat dhe të vjellat. Nëse keni simptoma të lehta, mund të mos keni nevojë për trajtim. Në rastet kur fëmija juaj lind i infektuar me listeriozë, doktori do të rekomandojë marrjen e antibiotikëve menjëherë pas lindjes.
Si T’i Menaxhoj Simptomat?
Nëse keni listeriozë, mënyra më e mirë për të menaxhuar simptomat është:
- Marrja e medikamenteve me recetë siç udhëzohet nga doktori juaj.
- Pushoni.
- Pini shumë lëngje.
- Hani ushqime të lehta.
- Merrni ilaçe anti-inflamatore për të menaxhuar ethet dhe për të lehtësuar dhimbjet e muskujve.
Sa Shpejt Pas Trajtimit Do Të Filloj Të Ndihem Më Mirë?
Shumica e njerëzve me një sistem imunitar të fortë do të ndihen më mirë pas disa ditësh edhe pa trajtim. Në raste të tjera nëse infeksioni i listeriozës ka avancuar, do të filloni të ndiheni më mirë për tre deri në pesë ditë pas marrjes së antibiotikëve. Është e rëndësishme që të merrni sasinë e plotë të antibiotikëve siç përshkruhen nga doktori, edhe nëse filloni të ndiheni më mirë. Nëse nuk e përfundoni trajtimin e plotë të antibiotikëve, listerioza mund të kthehet përsëri dhe të jetë më e vështirë për t’u trajtuar.
Si Mund Ta Zvogëloj Rrezikun Për T’u Prekur Nga Listerioza?
Nëse keni një sistem të dobët imunitar ose jeni shtatzënë, është mirë të kontrolloni paraprakisht ushqimet që konsumoni dhe pijet që pini si dhe të jeni të kujdesshëm në përgatitjen e ushqimit.
- Kontrolloni etiketat e produkteve për t’u siguruar që çdo produkt ose lëng qumështi është i pasterizuar. Shmangni produktet dhe lëngjet e qumështit të papasterizuara.
- Lani duart dhe çdo sipërfaqe ushqimore para dhe pas gatimit.
- Përdorni një furçë pastrimi, ujë të pastër të rrjedhshëm për të larë frutat dhe perimet e papërpunuara.
- Gatuani mishin, ushqimet që përmbajnë vezë, ushqimet e detit në temperaturë të brendshme prej 165 gradë F (74 gradë C). Nëse nuk mundeni, duhet t’i shmangni ato.
- Ngrohni ushqimet derisa të avullojnë.
- Mos konsumoni ushqime që kanë shumë ditë në frigorifer.
- Mbështilleni ushqimin me mbështjellës plastik ose fletë alumini, ose vendoseni në enë të pastra të mbuluara përpara se t’i vendosni në frigorifer. Sigurohuni që ushqime të tilla si mishi i papërpunuar të mos rrjedhin në ushqim e tjera pranë. Nëse lëngjet e tyre rrjedhin duhet ti pastroni menjëherë.
Ushqimet Që Duhen Shmangur Nëse Jeni Në Rrezik
Nëse jeni shtatzënë ose keni një sistem imunitar të dobët, duhet të shmangni ngrënien e produkteve të gatshme të peshkut të tymosur ose të kuruar, si salmoni i tymosur (përveç nëse gatuhet në avull të nxehtë). Disa nga ushqimet e tjera që duhen shmangur janë:
- Disa lloje djathërash të butë të papjekur, vetëm nëse gatuhen deri në avull të nxehtë athëher mund të konsumohen.
- Qumësht ose produkte qumështi të papasterizuara
- Cdo ushqimi i papjekur
Nëse jeni shtatzënë, gjithashtu duhet të shmangni kontaktin e afërt me kafshët e fermës që po lindin ose kanë lindur kohët e fundit.
