Sëmundja pulmonare obstruktive kronike (COPD) i referohet një grupi që përmban disa sëmundje, duke përfshirë bronkitin kronik si dhe emfizemën. Me kalimin e kohës, sëmundja kronike obstruktive pulmonare vështirëson frymëmarrjen për njerëzit. Gjithsesi, është e pamundur të reduktoni dëmtimin e shkaktuar në mushkëri. Megjithatë, ndryshimet në stilin e jetës tuaj së bashku me ndryshimet e mjekimit mund të ndihmojnë në menaxhimin e simptomave tuaja.
Vazhdoni leximin dhe mësoni më shumë rreth gjendjes shëndetësore të sëmundjes pulmonare obstruktive kronike.
Çfarë është Sëmundja Pulmonare Obstruktive Kronike (COPD)?
Sëmundja pulmonare obstruktive kronike (COPD) është një gjendje mjekësore progresive dhe jo plotësisht e kthyeshme, e cila përfshin dy sëmundje të mushkërive, bronkitin kronik dhe emfizemën. Të dyja këto gjendje shkaktojnë një bllokim në rrugët e frymëmarrjes përmes të cilave kalon ajri që thithim brenda dhe jashtë. Shumë shpesh këto dy sëmundje bashkë-ekzistojnë në të njëjtin pacient, për këtë arsye u është caktuar një emër i përbashkët (SPOK).
Sot, mjeku pneumolog ka në “gjendjen” e tij medikamente, kryesisht frymëmarrëse, por edhe orale, të cilat janë shumë efektive në kontrollin e sëmundjes dhe përmirësojnë në mënyrë dramatike cilësinë e jetës së pacientëve. Zgjedhja e trajtimit varet nga faza dhe ashpërsia e sëmundjes. Si ekzaminimi fizik ashtu edhe spirometria kanë një rol të madh në diagnozë.
Bronkiti Kronik
Në gjendjen e bronkitit kronik mund të zbulojmë inflamacionin si dhe ngushtimin e rrugëve të frymëmarrjes. Gjithashtu, në këtë gjendje shëndetësore ka sekretim kronik të tepërt të mukusit nga pema bronkiale. Kjo rezulton në episode të kollitjes dhe ekspektorimit për të paktën 3 muaj në vit, për rreth 2 vjet.
Emfizema
Në emfizemë pulmonare zbulohet një dobësim i strukturës së mushkërive si dhe një rritje patologjike e përmasave të pjesëve të mushkërive përtej bronkiolave terminale, si rezultat i një shtrirjeje ose shkatërrimi të murit të tyre. Në të njëjtën kohë, lezione atrofike shfaqen në bronke.
Si Zhvillohet Sëmundja Pulmonare Obstruktive Kronike (COPD)?
Bronkiti kronik është një inflamacion që shfaqet në kanalet e frymëmarrjes, të cilët quhen bronke. Me zhvillimin e këtij inflamacioni, ai fillon të shkaktojë lëndime. Në kohën kur bronket inflamohen, më pak ajër kalon në dhe nga mushkëritë, gjë që së fundmi rezulton në një shtresë mukusi të trashë. Në rast se bronket mbeten të irrituar për një periudhë të gjatë kohore, si në rastin e bronkitit kronik, në mënyrë të qëndrueshme prodhohen sasi të mëdha mukusi. Prandaj, kjo rezulton në pengimin e rrjedhës normale të ajrit dhe shkakton një kollë acaruese ndërsa përfundimisht dëmton mushkëritë.
E gjithë situata rezulton në bllokimin e bronkeve nëpër të cilat kalon ajri. Pikat e “bllokuara” janë një mjedis optimal për rritjen e baktereve, si dhe për infeksionin e virusit.
Emfizema fillon me shkatërrimin e alveolave të mushkërive. Alveolat janë struktura qelizore të cilat mund të gjenden në sipërfaqen e mushkërive ku oksigjeni në atmosferë shkëmbehet me dioksidin e karbonit i cili prodhohet në trupin tonë nga djegia.
Ky shkatërrim është i pakthyeshëm dhe si rrjedhim rezulton në zgjerim patologjik si dhe në krijimin e dëmtimit të përhershëm të indit të mushkërive. Ndërsa alveolat dëmtohen, mushkëritë transportojnë gjithnjë e më pak oksigjen në qarkullimin e gjakut, duke shkaktuar reduktimin e frymëmarrjes. Elasticiteti i mushkërive që i mban mushkëritë e hapura humbet gjithashtu. Simptomat e emfizemës përfshijnë kollën, gulçimin, së bashku me qëndrueshmërinë dhe forcën e kufizuar të ushtrimeve. Ndërsa sëmundja vazhdon të përparojë, frymëmarrja (përpjekja e pacientit për të marrë frymë) bëhet aq e madhe sa çon në humbje të madhe në peshë.
Çfarë e Shkakton Sëmundjen Pulmonare Obstruktive Kronike?
Shkaku kryesor i sëmundjes pulmonare obstruktive kronike është pirja e duhanit – 20 – 25 % e duhanpirësve ka të ngjarë të zhvillojnë COPD.
Shkaqe të tjera të këtyre gjendjeve janë:
- Ndotja e ajrit atmosferik përkeqësohet kryesisht nga dioksidi i squfurit.
- Pirja pasive e duhanit.
- Infeksione të vazhdueshme të frymëmarrjes gjatë fëmijërisë.
- Ekspozimi në punë ndaj ndotësve industriale dhe pluhurit rrit rrezikun.
- Mungesa e α1-antitripsinës, një proteinë e prodhuar nga mëlçia që ushtron një efekt mbrojtës në mushkëri. Mungesa e tij është një anomali gjenetike dhe rreziku i zhvillimit të emfizemës është shumë më i madh te njerëzit që shfaqin mungesë të kësaj proteine.
- Gjinia duket se kishte një rol të rëndësishëm deri vonë. Në vitet e mëparshme, shfaqja e COPD dukej të ishte më e shpeshtë te meshkujt sesa te femrat, ndoshta për shkak të përqindjes më të madhe të duhanpirësve. Vitet e fundit, incidenca e sëmundjes është dyfishuar edhe tek gratë. Nga njëra anë, sepse përqindja e femrave duhanpirëse është rritur dhe nga ana tjetër, sepse femrat duket se janë më të ndjeshme ndaj duhanit.
- Hulumtimet kanë treguar se disa faktorë rreziku trashëgues të kombinuar me pirjen e duhanit rrisin rrezikun e COPD.
Frekuenca e Sëmundjes Pulmonare Obstruktive Kronike
Është karakteristikë se Organizata Botërore e Shëndetësisë e rendit sëmundjen pulmonare obstruktive kronike si shkakun e katërt të vdekjeve në nivel ndërkombëtar, pas sëmundjeve koronare të zemrës, goditjeve në tru dhe infeksioneve akute të frymëmarrjes. Rritja dramatike e incidencës së sëmundjes pulmonare obstruktive kronike ka treguar se nga viti 2020 kjo gjendje ka qenë shkaku i tretë i vdekjeve.
Në baza vjetore, gjendja merr jetën e më shumë se 3,000,000 bashkëqytetarëve tanë në mbarë botën, ndërsa gjëja më shqetësuese është se incidenca e saj ka një zhvillim në rritje të vazhdueshme. Është përgjegjëse për 13% të shtrimeve në spital, ndërsa 56% e atyre që vuajnë nga kjo sëmundje nuk janë në dijeni.
Diagnoza e Sëmundjes Pulmonare Obstruktive Kronike
Sëmundja pulmonare obstruktive kronike diagnostikohet me një ekzaminim të thjeshtë të frymëmarrjes që quhet spirometri. Do t’ju kërkohet të fryni fortë në një tub i cili është i lidhur me një makineri. Rezultati siguron diagnozën e saktë për mjekun ndërsa tregon ashpërsinë e gjendjes. Ky ekzaminim mat sasinë e ajrit që del nga mushkëritë gjatë nxjerrjes se frymës. Në sëmundjen pulmonare obstruktive kronike si pasojë e ngushtimit të bronkeve, sasia zvogëlohet nën kufijtë e pritur.
Një radiografi e gjoksit është thelbësore për të përjashtuar sëmundje të tjera me simptoma të ngjashme. Testimi i gazit të gjakut arterial, në sëmundjen pulmonare obstruktive kronike të avancuar – dështimi i frymëmarrjes – është gjithashtu një ekzaminim i nevojshëm.
Faktorët e Rrezikut të Sëmundjes Pulmonare Obstruktive Kronike
- Pirja e duhanit (80-90% e sëmundjes shkaktohet nga pirja e duhanit)
- Ndotja e ajrit
- Pluhura profesionale, kimikate
- Faktorët gjenetikë
- Ndotja e ajrit të brendshëm (të tilla si karburantet me biomasë)
Nëse shfaqni të gjitha simptomat dhe faktorët e rrezikut, kontaktoni menjëherë mjekun tuaj të familjes për t’iu referuar një Pulmologu-Tuberkuloziologu ose një Pulmologu SOS.
Cilat janë Simptomat e Sëmundjes Pulmonare Obstruktive Kronike?
Simptomat fillojnë të shfaqen në moshën 35-40 vjeçare me të ashtuquajturën ‘kollë të duhanpirësit’ me të cilën mund të nxirret sputum. Ndonjëherë duhanpirësi mund të ndiejë frymëmarrjen e tij duke ‘fërshëllyer’, ndërsa ftohjet bëhen më të shpeshta. Në këtë fazë të gjendjes, nëse personi nuk u kushton aspak rëndësi këtyre simptomave, dhe vazhdon të pijë duhan, pas disa vitesh shtohet vështirësia në frymëmarrje (dispnea), fillimisht kur ecën me shpejtësi, ngjit malore ose ngjit shkallët. Nga atje, situata përkeqësohet menjëherë. Rreth moshës 55-60 vjeç, dispneja do të jetë përkeqësuar aq shumë sa pacienti do ta ketë të vështirë të bëjë punët e shtëpisë edhe brenda shtëpisë së tij / saj.
Pak nga pak, pacienti mbyllet në shtëpinë e tij / saj për shkak të gulçimit shumë intensiv dhe dështimit të frymëmarrjes me nevojën për mjekim të vazhdueshëm dhe terapi me oksigjen shumicën e ditës.
Frymëmarrja do ta pengojë atë që edhe të lahet, të vishet dhe shumë shpesh ai / ajo do të drejtohet në spitalin e gjendjes emergjence. Izolimi social dhe shëndeti i dobët ndikojnë në shëndetin mendor me reagime ankthi dhe depresioni që ndodhin shumë shpesh.
Trajtimi i Sëmundjes Pulmonare Obstruktive Kronike
Faktori më themelor për ndalimin e përparimit të sëmundjes pulmonare obstruktive kronike dhe përmirësimin progresiv të gjendjes së pacientit është lënia e duhanit. Në mënyrë proporcionale, nëse është pasojë e faktorëve të tjerë, siç është ekspozimi ndaj kimikateve, ekspozimi i pacientit ndaj këtyre substancave duhet të ndërpritet.
Me zhvillimin e pulmonologjisë, tani ka medikamente që mund të kontrollojnë sëmundjen ose të vonojnë shfaqjen e saj.
Në të njëjtën kohë, rekomandohet mbrojtja e pacientit nga infeksionet e tjera të frymëmarrjes, ndaj të cilave është i ndjeshëm, si gripi, me vaksinimin e nevojshëm.
Parandalimi i Sëmundjes Pulmonare Obstruktive Kronike
Parandalimi i kësaj sëmundjeje mund të kryhet duke zhvilluar strategji për të parandaluar fillimin e pirjes së duhanit ose për ta ndërprerë atë menjëherë, si dhe trajtimin korrekt dhe në kohë të infeksioneve të frymëmarrjes.
Vaksinimi i Sëmundjes Pulmonare Obstruktive Kronike
Pacientët që përjetojnë sëmundje pulmonare obstruktive kronike janë jashtëzakonisht të ndjeshëm ndaj infeksioneve të frymëmarrjes dhe për këtë arsye vaksinimi vjetor me vaksinën e gripit dhe çdo pesë vjet me vaksinën pneumokokale janë kategorikisht vendimtar.
Udhëzime të Dobishme për Njerëzit që po Përjetojnë Sëmundjen Pulmonare Obstruktive Kronike (COPD)
Kontrolloni gjendjen e mushkërive tuaja dhe bëni një plan veprimi për të kontrolluar simptomat nëse përjetoni një infeksion.
Indikacionet që duhet t’i kushtoni vëmendje dhe të vizitoni pulmonologun:
- Pështymë e shtuar, ngjyrë më e errët
- Rritja e gulçimit
- Rritja e kollës
- Rritja e përdorimit të medikamenteve paliative
- Rritja e ënjtjes së kyçit të këmbës
- Nauze, anoreksi, lodhje
- Ethe, të dridhura
Nëse jeni duke përjetuar ndonjë nga simptomat që përmendëm më sipër, atëherë ju rekomandojmë të kontaktoni stafin profesional të Spitalit Continental. Ju mund të bëni çdo pyetje që keni si dhe të caktoni një takim në mënyrë që të kryeni një konsultë ose një ekzaminim të plotë.
