Çfarë është Pagjumësia ose Insomnia?
Pagjumësia ose e quajtur ndryshe Insomnia, mund të ndikojë ndjeshëm në jetën tuaj të përditshme. Pavarësisht nëse keni probleme të bini në gjumë ose të qëndroni në gjumë për një kohë të gjatë, kjo mund të ndikojë në shëndetin tuaj të përgjithshëm, marrëdhëniet si dhe produktivitetin e punës. Nëse keni pagjumësi, mjeku juaj mund t’ju ndihmojë të zbuloni se çfarë lloji të Insomnia-s keni. Pagjumësia primare është pagjumësia që nuk është simptomë e një gjendjeje tjetër. Pagjumësia mund të jetë ose akute ose kronike. Insomnia akute zgjat vetëm disa ditë ose javë, dhe pagjumësia kronike është një gjendje afatgjatë.

Nëse pagjumësia juaj rrjedh nga një gjendje themelore, ajo quhet pagjumësi dytësore dhe ajo është lloji më i zakonshëm i pagjumësisë e cila mund të jetë ose akute ose kronike. Disa shkaqe të zakonshme dhe faktorë rreziku për pagjumësinë dytësore përfshijnë këto që do përmendim në vijim të artikullit tonë.
Shkaqet dhe Faktorët e Rrezikut
Stresi dhe ankthi
Shqetësimet mund ta mbajnë mendjen tuaj aktive gjatë natës. Çështjet në punë, në shkollë ose me familjen mund t’ju bëjnë të jeni në ankth. Kjo mund ta bëjë të vështirë ose të pamundur për ju që të flini. Ngjarjet traumatike si vdekja e një njeriu të afërm, divorci ose humbja e punës shpesh shkaktojnë stres dhe ankth afatgjatë. Këto gjendje mund të çojnë në pagjumësi kronike.

Depresioni
Depresioni është një burim i zakonshëm i pagjumësisë. Kjo mund të jetë për shkak të një çekuilibri kimik në tru që ndikon në llojet e gjumit. Nga ana tjetër, mund të jeni shumë të shqetësuar nga frika ose mendimet shqetësuese, të cilat mund t’ju pengojnë të bëni një gjumë të mirë.
Pagjumësia mund të jetë një simptomë e zakonshme e çrregullimeve të tjera të humorit. Çrregullimi bipolar, ankthi ose çrregullimi i stresit post-traumatik mund të shkaktojnë probleme me gjumin.
Marrëdhënie seksuale
Femrat kanë dy herë më shumë mundësi të përjetojnë pagjumësi në krahasim me meshkujt. Ndryshimet hormonale gjatë ciklit menstrual dhe në menopauzë mendohet se janë përgjegjëse për pagjumësinë. Pagjumësia shpesh ndodh gjatë kohës që çon në menopauzë, e njohur si perimenopauzë, kur djersitjet e natës dhe nxehtësia zakonisht shqetësojnë gjumin. Ekspertët besojnë se mungesa e estrogjenit mund të kontribuojë në vështirësitë e gjumit te femrat pas menopauzës.

Mosha
Pagjumësia rritet me kalimin e moshës ndërsa modelet tuaja të gjumit ndryshojnë. Të moshuarit shpesh kanë probleme me gjumin e qëndrueshëm gjatë një periudhe tetë-orarëshe. Ata mund të kenë nevojë të flenë gjatë ditës për të marrë tetë orët e rekomanduara të gjumit gjatë një periudhe 24-orarëshe. Disa vlerësime sugjerojnë se gati gjysma popullata e të gjithë burrave dhe grave mbi 60 vjeç përjetojnë simptoma të pagjumësisë.
Medikamente
Një sasi e barnave pa recetë mund të shkaktojnë gjithashtu pagjumësi. Medikamentet kundër dhimbjeve, dekongestantët dhe produktet për humbje peshe mund të përmbajnë kafeinë ose stimulues të tjerë. Antihistaminet mund t’ju bëjnë të ndiheni të përgjumur në fillim, por ato mund të çojnë gjithashtu në urinim të shpeshtë, i cili më pas mund të shqetësojë gjumin duke shkaktuar më shumë zgjime gjatë natës për të shkuar në tualet.
Shumë barna me recetë mund të prishin planet tuaja të gjumit. Këto lloje barnash mund të përfshijnë:
- ilaçet kundër depresionit
- barnat e zemrës dhe presionit të gjakut
- ilaçet kundër alergjive
- stimuluesit

Stimuluesit
Këto pije shpesh përmbajnë kafeinë, e cila stimulon trurin:
- kafe
- çaj
- pije freskuese
- pije energjike
Ky stimulim mund të ndërhyjë tek gjumi juaj. Kjo do të thot se, konsumimi i kafesë në orët e vona të pasdites mund t’ju pengojë gjendjen e të rënit në gjumë gjatë natës. Nikotina e cila gjendet në cigare është një tjetër stimulues që mund të pengojë gjumin tuaj.
Alkooli është një qetësues që mund t’ju ndihmojë të bini në gjumë fillimisht, por së dyti do të parandalojë fazat më të thella të gjumit dhe do t’ju krijojë lëvizje dhe tronditje gjatë gjumit. Fazat e thella të gjumit janë të nevojshme për të pasur një pushim adekuat.
Gjendjet mjekësore
Një mori kushtesh mjekësore mund të kontribuojnë në pagjumësi. Çështjet e gjumit lidhen me gjendjet kronike mjekësore ose simptomat e tyre, të tilla si:
- dhimbje kronike
- vështirësi në frymëmarrje
- apnea e gjumit
- artriti
- diabeti
- sëmundje kardiovaskulare
- obeziteti
- kanceri
- urinim i shpeshtë
- sëmundja e refluksit gastroezofageal
- tiroide tepër aktive
- menopauza

Obeziteti
Sipas Qendrave të Kontrollit dhe Parandalimit të Sëmundjeve, çrregullimet e gjumit janë të lidhura dhe me obezitetin. Të rriturit që flenë më pak se gjashtë orë gjatë natës kanë një shkallë obeziteti prej 33 për qind. Shkalla e obezitetit për ata që flenë shtatë deri në tetë orë gjatë natës është 22 për qind. Qendrat e Kontrollit dhe Parandalimit të Sëmundjeve e zbuluan këtë model si te burrat ashtu edhe te gratë dhe në të gjitha moshat dhe grupet etnike.
Çrregullime të gjumit
Çrregullimet e zakonshme të gjumit, të tilla si sindroma e këmbëve të lëvizshme, mund të shqetësojnë gjumin tuaj. Kjo është një ndjesi zvarritjeje në pjesën e poshtme të këmbëve që vetëm lëvizja mund ta lehtësojë. Gjithashtu, apnea e gjumit është një çrregullim i frymëmarrjes i karakterizuar nga gërhitje me zë të lartë dhe pauza të shkurtra në frymëmarrje.

Ndryshimet mjedisore
Puna me turne ose udhëtimet në distanca të gjata mund të ndikojnë në ritmin cirkadian të trupit tuaj. Ky është cikli 24-orësh biokimik, fiziologjik dhe i sjelljes që ndikon ekspozimi ndaj dritës së diellit. Ky ritëm është ora juaj e brendshme e trupit. Ai rregullon ciklet e gjumit, temperaturën e trupit si dhe metabolizmin e trupit tuaj.
Zakonet e gjumit
Shqetësimi për mungesën e gjumit të mjaftueshme mund të çojë në privim edhe më të madh të gjumit tuaj. Nëse ky është rasti për ju, atëherë ajo që mund të bëni është të provoni të ndryshoni rutinën tuaj të zakonshme të gjumit. Megjithatë, do të ishte mirë të ndiqni këshillat e mëposhtme:
- Bëni një banjë relaksuese.
- Dëgjoni muzikë qetësuese.
- Shmangni shikimin e televizorit ose punën në shtrat.
- Mundohuni të mos hani menjëherë para se të shkoni në shtrat, sepse trupi juaj do të jetë aktiv me tretjen e ushqimit gjatë kohës kur duhet të flini. Ushqimi i konsumuar menjëherë para gjumit gjithashtu mund të shkaktojë urth.

Përfundimi
Pavarësisht nëse pagjumësia – insomnia juaj është akute apo kronike, humbja e peshës nëse jeni mbipeshë ose obez, adoptimi i një rutine të shëndetshme të gjumit si dhe shmangia e përdorimit të tepërt të stimuluesve mund t’ju ndihmojnë të bëni një gjumë të mire dhe të rehatshëm gjatë natës.
Diskutoni çdo problem që përjetoni me gjumin së bashku me mjekun tuaj dhe rishikoni gjendjet tuaja mjekësore dhe medikamentet që keni në përdorim për të parë nëse ndonjë prej tyre është përgjegjës dhe shkaktar për t’ju mbajtur zgjuar gjatë natës.