Sindroma e zorrës së irrituar është një sëmundje e karakterizuar nga dhimbje kronike të barkut dhe zakonet e zorrëve, pa ndonjë shkak organik të identifikuar. Është sëmundja më e shpeshtë e traktit gastrointestinal që prek 15-20% të popullsisë dhe veçanërisht të rinjtë dhe gratë.
Sindroma e zorrës së irrituar shpesh përmendet, me shumë emërtime të ndryshëm. Disa njerëz e quajnë këtë gjendje “stomak nervoz”. Të tjerë e quajnë “kolit”, “zorrë të irrituar”, ose “kolit spastik”. Gjendja është më e zakonshme tek njerëzit në adoleshencë të vonë deri në fillim të të dyzetave. Gratë vuajnë nga sindroma e zorrës së irrituar më shpesh se meshkujt dhe kjo gjendje mund të prekë më shumë se një anëtar të një familjeje.
Çfarë është Sindroma e Zorrës së Irrituar?
Sindroma e zorrës së irrituar është një çrregullim i zakonshëm që prek zorrën e trashë. Megjithëse shkaku themelor i sindromës së zorrës së irrituar është i panjohur, studiuesit zbuluan se muskujt e zorrës së trashë tkurren më lehtë te njerëzit që janë të prekur nga sindroma e zorrës së irrituar sesa te njerëzit pa të.
Për më tepër, pacientët me sindromën e zorrës së irrituar kanë një tolerancë më të ulët ndaj dhimbjes. Një sërë faktorësh mund të “shkaktojnë” sindromën e zorrës së irrituar. Këta faktorë përfshijnë disa ushqime, medikamente si dhe stresin emocional. Disa kërkime kanë treguar se nëse ka shumë baktere në traktin gastrointestinal, atëherë ato mund të kontribuojnë në prodhimin e simptomave.
Lajmi i mirë është se sindroma e zorrës së irrituar nuk është një gjendje kërcënuese për jetën. Sindroma e zorrës së irrituar nuk e bën një person më të prirur për të zhvilluar kushte të tjera të zorrës së trashë, të tilla si koliti ulçeroz, sëmundja e Crohn-it ose kanceri i zorrës së trashë. Megjithatë, sindroma e zorrës së irrituar mund të jetë zhgënjyese, pasi mund të shkaktojë ulje dhe ngritje gjatë gjithë jetës së pacientit.
Cilat janë Simptomat e Sindromës së Zorrës së Irrituar?
Disa njerëz mendojnë se sindroma e zorrës së irrituar është përgjigja e zorrëve ndaj stresit dhe ankthit. Edhe pse simptomat ndryshojnë nga personi në person, ka disa simptoma të njohura dhe të zakonshme që ndodhin pothuajse në të gjithë pacientët. Këto simptoma përfshijnë:
- Diarre
- Kapsllëk
- Dhimbje barku dhe ngërçe, zakonisht në pjesën e poshtme të shpinës, të cilat përkeqësohen pas një vakti dhe qetësohen pas zbrazjes.
- Fryrje
- Ënjtje në bark
- Mukozë në jashtëqitje
- Ndjenja e nevojës për zbrazje pavarësisht përfundimit të procedurës
- Intoleranca ushqimore
- Urthi dhe vështirësi në tretje
- Dhimbje koke
- Lodhje
- Nevoja e vazhdueshme për të urinuar
- Vështirësi në aktivitetin seksual
- Depresioni
- Lëvizjet e zorrëve të vështira, të shpeshta ose më të lirshme se zakonisht
Simptomat që përmendëm më sipër mund të jenë pasojë e sëmundjeve të tjera dhe për këtë arsye personat që i përjetojnë duhet të konsultohen me një mjek të specializuar për të vendosur diagnozën e duhur të problemit.
Tek gratë me sindromën e zorrës së irrituar simptomat mund të intensifikohen gjatë menstruacioneve, ndërsa stresi mund të jetë gjithashtu një faktor në përkeqësimin e gjendjes.
Faktorët që Ndikojnë në Funksionin e Tretjes
Shkaqet e sindromës që mund të thuhen me saktësi nuk ekzistojnë. Megjithatë, stresi dhe ankthi janë të lidhura ngushtë me sindromën e zorrës së irrituar pasi është vërejtur se njerëzit me stres të tepruar kanë përkeqësime të simptomave.
Përveç kësaj, një dietë e pabalancuar në kombinim me alkoolin së bashku me duhanin, pengon funksionimin e duhur të zorrëve, duke shkaktuar reaksione irrituese.
Si Diagnostikohet Sindroma e Zorrës së Irrituar?
Kur vendosni të vizitoni mjekun tuaj për të kontrolluar për sindromën e zorrës së irrituar, ai ose ajo do të marrë historikun tuaj mjekësor si dhe do të bëjë një ekzaminim klinik. Në varësi të simptomave tuaja, mjeku juaj mund t’ju rekomandojë të kryeni disa ekzaminime të caktuara për të bërë një diagnozë të përshtatshme, duke përfshirë analizat e gjakut dhe mostrat e jashtëqitjes. Këto teste janë përgjithësisht normale, por përjashtojnë sëmundje të tjera që mund të duken të ngjashme me sindromën e zorrës së irrituar. Në varësi të simptomave dhe faktorëve të tjerë të lidhur në historikun mjekësor të pacientit, mjeku juaj mund të kryejë një endoskopi që quhet sigmoidoskopi. Sigmoidoskopia është një endoskopi e rregullt që ekzaminon pjesën e brendshme të zorrës së trashë të poshtme të pacientit.
Sigmoidoskopia përdoret shpesh për të vlerësuar çrregullimet e zorrës së trashë, të tilla si gjakderdhja rektale ose polipet. Gjatë gjithë kohës së ekzaminimit, mjeku përdor një sigmoidoskop (një tub i gjatë dhe fleksibël me diametër rreth 10 mm) për të ekzaminuar murin e brendshëm të rektumit si dhe pjesën e poshtme të zorrës së trashë. Sigmoidoskopi futet përmes rektumit dhe avancohet në zorrën e trashë sigmoid.
Një alternativë shtesë për ekzaminimin e zorrës së trashë është një kolonoskopi. Kolonoskopia është e ngjashme me sigmoidoskopinë, në të cilën e gjithë zorra e trashë ekzaminohet me kolonoskop. Nëse është e nevojshme, gjatë kolonoskopisë, sasi të vogla të indeve mund të hiqen për analizë (biopsi) dhe polipet mund të identifikohen dhe gjithashtu hiqen. Në shumicën e rasteve, kolonoskopia lejon diagnozën dhe trajtimin e saktë pa pasur nevojë për kirurgji.
Çfarë e Shkakton Sindromën e Zorrës së Irrituar?
Shkaqet e sindromës së zorrës së irrituar janë hetuar dhe gjetur nga shkencëtarët për shumë dekada pa një shpjegim bindës. Megjithatë, duket se personat që nuk i kushtojnë vëmendje dietës së tyre (vaktet e parregullta, ndryshimi i modeleve dietike), njerëzit me shumë stres, ankth apo çrregullime psikologjike kanë më shumë gjasa të kenë sindromën e zorrës së irrituar.
Së fundmi, është vërejtur se rreziku i zhvillimit të kësaj sindrome rritet me gjashtë herë te pacientët pas infeksioneve të rënda gastrointestinale (helmime nga ushqimi, gastroenterit). Shumë studime janë duke u zhvilluar për të identifikuar të gjithë shkaqet e sindromës së zorrës së irrituar.
Çfarë Duhet të Bëni
- Konsumoni infuzione: Infuzionet me kamomil dhe nenexhik mund të lehtësojnë ngërçet e zorrëve dhe t’ju lehtësojnë në fazën e diarresë. Në të njëjtën mënyrë, mund të lehtësoheni duke përdorur një ngrohës uji.
- Mundohuni të bëni ushtrime fizike: Do të habiteni! Ushtrimet fizike (ecja, vrapi, noti, ecja) mund të ndihmojnë në mënyrë të veçantë. Është vënë re se ata që ushtrohen rrallë përdorin zgjidhje medikamentoze. Pra, provoni ecje intensive të përditshme – për shembull, për 20-30 ‘- ose ndonjë ushtrim tjetër aerobik dhe ka të ngjarë të përfitoni.
- Kontrolloni stresin dhe ankthin: Stresi konsiderohet një shkaktar i rëndësishëm për sindromën e zorrës së irrituar. Pra, përpiquni të kontrolloni stresin dhe në kohë stresi intensiv kushtojini edhe më shumë vëmendje dietës suaj.
- Konsumoni vakte të shpeshta: Preferoni vakte të vogla dhe të shpeshta gjatë ditës. Është vënë re se ngrënia e një vakti të madh gjatë ditës përkeqëson simptomat e sindromës.
Cili është Trajtimi i Sindromës së Zorrës së Irrituar?
Sindroma e zorrës së irrituar është një sëmundje kronike për të cilën ende nuk është gjetur një kurë përfundimtare. Qëllimi kryesor i ndërhyrjeve mjekësore është të lehtësojnë simptomat e pacientit dhe të përjashtojnë dyshimet për një sëmundje të rëndë. Guri i themelit është marrëdhënia e besimit dhe mirëkuptimit midis mjekut dhe pacientit.
- Kushtojini vëmendje dietës suaj. Shmangni ushqimet që prodhojnë gazra, si bishtajoret, drithërat, bananet, karotat, pjeshkët. Heqja e ushqimeve nga dieta juaj, që përbëhen nga laktoza, zakonisht ndihmon disa pacientë. Rritja e marrjes së fibrave kur sëmundja është në remision dhe eliminimi i tyre nga dieta pas përkeqësimit të simptomave.
- Ilaçet. Përdorimi kronik i barnave duhet të shmanget. Megjithatë, në rast acarimesh, rekomandohet përdorimi sistematik i antispazmatikëve për një periudhë të kufizuar kohore. Gjithashtu është zbuluar se disa antidepresivë të lehtë ndihmojnë, duke përfituar nga veprimi i tyre analgjezik. Administrimi antidiarreal për një kohë të shkurtër ndihmon pacientët me diarre në kontekstin e një acarimi, por nuk lehtëson dhimbjen. Përveç kësaj, përdorimi i disa antiemetikëve (agonistë të serotoninës) mund të ndihmojë në dhimbjet e barkut. Më në fund, antibiotikët përdoren shpesh për të trajtuar simptomat e vazhdueshme.
- Trajtimet alternative me probiotikë, barishte, akupunkturë, administrim enzimash janë ende në nivel eksperimental, me rezultate shumë inkurajuese.
Si përfundim, duhet të theksojmë se sindroma e zorrës së irrituar është një entitet klinik kompleks, i cili edhe pse nuk paraqet rreziqe të mëdha për shëndetin e pacientit, megjithatë mund ta dëmtojë atë mendërisht dhe fizikisht. Është i nevojshëm monitorimi sistematik i pacientit nga shkencëtarë me njohuritë e nevojshme, për të ofruar trajtimin e individualizuar që ka nevojë për këtë sëmundje komplekse.
