Gjithçka që duhet të dini rreth sindromës koronare akute

Sindroma Koronare Akute është një term që përshkruan një sërë kushtesh që lidhen me rrjedhjen e papritur dhe të reduktuar të gjakut në zemër. Këto kushte përfshijnë atak në zemër dhe anginë të paqëndrueshme. Sulmi në zemër ndodh kur vdekja e qelizave dëmton ose shkatërron indet e zemrës dhe njihet gjithashtu dhe si infarkt i miokardit ndërsa angina e paqëndrueshme ndodh kur rrjedhja e gjakut në zemër zvogëlohet. Nuk është aq i rëndë sa të shkaktojë vdekjen qelizore ose atak në zemër por megjithatë, fluksi i reduktuar i gjakut mund të rrisë rrezikun e një ataku kardiak në të ardhmen. Sindroma Koronare Akute shpesh shkakton dhimbje të forta ose parehati në kraharor dhe konsiderohet si një urgjencë shëndetësore e cila kërkon diagnozë dhe trajtim të menjëhershëm. 

Simptomat E Sindromës Koronare Akute

Simptomat e sindromës koronare akute zakonisht fillojnë në mënyrë të papritur dhe zakonisht përfshijnë:

• Dhimbje ose parehati në gjoks. Kjo ndjenjë shpesh përshkruhet si dhimbje, presion, shtrëngim ose djegie. Dhimbja e gjoksit njihet gjithashtu dhe si anginë.
• Dhimbje që fillon në gjoks dhe përhapet në pjesë të tjera të trupit duke përfshirë shpatullat, krahët, zonën e sipërme të barkut, shpinën, qafën ose nofullën.
• Nauze ose të vjella.
• Dispepsi.
• Frymëmarrje e shkurtuar, e njohur gjithashtu dhe si dispne.
• Djersitje e papritur, e rënduar.
• Rrahje të shpejta të zemrës.
• Marramendje.
• Gjendje të fikëti.
• Lodhje e pazakontë.

Dhimbja ose shqetësimi në gjoks është simptoma më e zakonshme e sindromës akute koronare. Kini parasysh se simptomat mund të ndryshojnë në varësi të moshës, gjinisë dhe problemeve të tjera mjekësore. 

Kur Duhet Të Konsultoheni Me Kardiologun

Sindroma Koronare Akute klasifikohet si një urgjencë mjekësore. Dhimbja ose shqetësimi  i vazhdueshëm në gjoks mund të jetë simptomë e shumë kushteve kërcënuese për jetën. Nëse vëreni simpotomat e mësipërme kërkoni ndihmë urgjente në spital. Në këtë mënyrë do të merrni diagnozën dhe kujdesin e duhur sa më shpejtë të jetë e mundur për të parandaluar probleme të mëtejshme. 

Shkaqet E Sindromës Koronare Akute

Sindroma Koronare Akute zakonisht rezulton nga grumbullimi i depozitave yndyrore (të njohura gjithashtu edhe si pllaka) në muret e enëve të gjakut që dërgojnë gjak, oksigjen dhe lëndë ushqyese në muskujt e zemrës. Kur një depozitë yndyrore çahet ose ndahet, rezulton në mpiksje gjaku. Kjo mpiksje bllokon rrjedhjen e gjakut në muskujt e zemrës. Kur furnizimi i qelizave me oksigjen është shumë i ulët, qelizat në muskujt e zemrës mund të vdesin. Vdekja e tyre rezulton në dëmtim të indeve të muskujve duke rezultuar në atak të zemrës. Edhe kur nuk ka vdekje qelizore, rënia e oksigjenit ende rezulton në mosfunksionimin e muskujve të zemrës. Ky ndryshim mund të jetë jetëshkurtër ose i përhershëm. Kur Sindroma Koronare Akute nuk rezulton në vdekjen e qelizave, ajo quhet angina e paqëndrueshme.

Faktoret E Rrezikut

Faktorët e rrezikut për sindromën koronare akute janë të njëjtë me ato të llojeve të tjera të sëmundjeve të zemrës duke përfshirë:

• Plakjen 
• Presionin e lartë të gjakut.
• Kolesteroli i lartë në gjak.
• Pirja e duhanit.
• Mungesa e aktivitetit fizik.
• Ngrënia e një diete jo të shëndetshme.
• Obeziteti apo mbipesha.
• Diabeti.
• Histori personale ose familjare të problemeve të zemrës ose goditjeve në tru.
• Presioni i lartë i gjakut, Pre-eklampsia ose diabeti gjatë shtatzënisë dhe menopauzës së hershme.
• Infektim me covid-19.

Diagnoza

Sindroma Koronare Akute kërkon kujdes urgjent mjekësor në spital ku do të bëhen analiza për të kontrolluar gjendjen e zemrës dhe për të përcaktuar shkakun. Disa teste mund të bëhen ndërsa kardiologu dhe stafi i tij ju bën pyetje në lidhje me simptomat ose historinë tuaj mjekësore.Testet më të shpeshta për diagnostikimin e sindromës koronare akute përfshijnë:

• Elektrokardiogramë (EKG ose EKG). Ky test i shpejtë mat aktivitetin elektrik të zemrës. Sensorët e quajtur elektroda ngjiten në gjoks dhe ndonjëherë në krahë ose këmbë. Ndryshimet në rrahjet e zemrës mund të nënkuptojnë se zemra nuk po funksionon siç duhet. Disa modele në sinjalet elektrike mund të tregojnë vendndodhjen e përgjithshme të një bllokimi. Në disa raste testi mund të ketë nevojë të përsëritet disa herë.
• Analizat e gjakut. Disa proteina të zemrës rrjedhin ngadalë në gjak pas dëmtimit të zemrës nga ataku. Testet e gjakut mund të bëhen për të kontrolluar sasinë e këtyre proteinave.
• Koronarografia. Ky test i ndihmon ofruesit e kujdesit shëndetësor të shohin bllokime në arteriet e zemrës. Një tub i gjatë dhe i hollë fleksibël i quajtur kateter futet në një enë gjaku, zakonisht në ijë ose kyç dhe drejtohet në zemër. Përmes kateterit do të rrjedh bojë në arteriet në zemër dhe një seri rrezesh X tregojnë se si ngjyra lëviz nëpër arterie. 

• Ekokardiograma. Ky test përdor valët e zërit për të krijuar fotografi të rrahjes së zemrës. Ajo tregon mënyrën se si gjaku rrjedh nëpër zemër dhe valvulat e saj. Ekokardiograma mund të ndihmojë në përcaktimin nëse pompimi po shkon si duhet.
• Imazhi i perfuzionit të miokardit. Ky test tregon se sa mirë rrjedh gjaku nëpër muskujt e zemrës. Një sasi e vogël dhe e sigurt e substancës radioaktive jepet nga IV. Më pas një aparat fotografik i specializuar bën fotografi të substancës ndërsa udhëton nëpër zemër. Testi ndihmon në zbulimin e zonave me rrjedhje të dobët të gjakut ose dëmtim në zemër.
• Angiogramë e tomografisë së kompjuterizuar (CT). Ky test shikon arteriet që furnizojnë zemrën me gjak. Ai përdor një aparat të fuqishëm me rreze X për të krijuar imazhe të zemrës dhe enëve të saj të gjakut.
• Testi i stresit. Testi i stresit tregon se sa mirë punon zemra juaj kur bëni ushtrime. Shpesh përfshin ecjen në një pistë ose ngasjen e një biçiklete të palëvizshme ndërsa zemra kontrollohet. Nëse nuk mund të ushtroheni, mund t’ju jepen ilaçe. Ky test bëhet vetëm kur jeni në gjendje të normalizuar dhe mund të bashkohet me teste të tjera për të parë se sa mirë funksionon zemra.

Simptomat tuaja dhe rezultatet e testit mund të ndihmojnë ekipin e kujdesit shëndetësor të diagnostikojnë sindromën koronare akute. Ky informacion gjithashtu mund të ndihmojë në klasifikimin e gjendjes suaj si sulm në zemër ose anginë të paqëndrueshme. Doktori mund të ketë nevojë të bëj dhe teste të tjera për të mësuar më shumë rreth gjendjes suaj dhe për të përjashtuar shkaqe të tjera të mundshme. Testet gjithashtu mund të ndihmojnë në përcaktimin e trajtimit.

Trajtimi I Sindromës Koronare Akute 

Qëllimet parësore të trajtimit për sindromën koronare akute janë:

• Lehtësimi i dhimbjes dhe shqetësimit.
• Përmirësim në rrjedhën e gjakut.
• Rikthimi i funksionit të zemrës në gjendje optimale sa më shpëjtë.

Qëllimet afatgjata të trajtimit janë të ndihmojnë zemrën të funksionojë sa më mirë, të menaxhojnë faktorët e rrezikut dhe të ulin mundësinë e një ataku në zemër. Trajtimi mund të bëhet ose me anë të ilaçeve ose nga procedurat kirurgjikale.

Trajtimi me ilaçe

Në varësi të diagnozës suaj, ilaçet mund të përfshijnë:

• Thithësit e mpiksjes të cilët ndihmojnë në trajtimin e mpiksjes së gjakut që bllokon një arterie. Këto barna njihen gjithashtu si trombolitikë.
• Nitroglicerina përmirëson rrjedhën e gjakut duke zgjeruar përkohësisht enët e gjakut.
• Ilaçet kundër trombociteve ndihmojnë në parandalimin e formimit të mpiksjes së gjakut. Ato përfshijnë aspirinë, klopidogrel (Plavix) dhe prasugrel (Effient).
• Beta-bllokuesit ndihmojnë në relaksimin e muskujve të zemrës dhe ngadalësojnë ritmin e zemrës duke ulur presionin e gjakut. Shembujt përfshijnë metoprololin (Lopressor, Toprol-XL) dhe nadololin (Corgard).
• Frenuesit e enzimës konvertuese të angiotenzinës (ACE) zgjerojnë enët e gjakut dhe përmirësojnë qarkullimin e gjakut duke e ndihmuar zemrën të funksionojë më mirë. Shembujt përfshijnë lisinopril (Zestril), benazepril (Lotensin) etj.
• Bllokuesit e receptorit të angiotenzinës (ARB) ndihmojnë në kontrollin e presionit të gjakut. Ato përfshijnë irbesartan (Avapro), losartan (Cozaar) etj.
• Statinat ulin sasinë e kolesterolit në gjak. Ato mund të stabilizojnë depozitat yndyrore, duke i bërë ato më rezistente ndaj këputjes dhe parandalimin e mpiksjeve të gjakut. Statinat përfshijnë atorvastatin (Lipitor), simvastatin (Zocor, Flolipid) etj.
• Medikamente të tjera për uljen e kolesterolit si ezetimibe (Zetia).

Kirurgji Dhe Procedura Të Tjera

Ofruesi juaj i kujdesit shëndetësor mund të rekomandojë një nga këto trajtime për të rikthyer rrjedhjen e gjakut në zemër në nivelin e duhur:

• Angioplastika dhe stentimi. Ky trajtim përdor një tub të hollë, fleksibël dhe një tullumbace të vogël për të hapur arteriet e bllokuara të zemrës. Kirurgu e fut tubin në një enë gjaku, zakonisht në ijë ose kyç, dhe e drejton atë në arterien e ngushtuar të zemrës. Një tel me një tullumbace të shfryrë në majë kalon nëpër tub. Baloni fryhet, duke zgjeruar arterien dhe më pas hiqet. 
• Kirurgjia e bypass-it të arterieve koronare. Ky operacion invaziv përfshin marrjen e një ene gjaku të shëndetshëm nga gjoksi ose zona e këmbës. Kjo pjesë e indit të shëndetshëm quhet transplant. Kirurgu vendos skajet e graftit poshtë arteries të bllokuar të zemrës dhe kjo krijon një rrugë të re për rrjedhjen e gjakut në zemër.

Ndryshime Në Stilin E Jetesës 

Ndryshimet në stilin e jetës për shëndetin e zemrës janë një pjesë e rëndësishme e parandalimit të një ataku. Disa nga ndryshimet që duhet të merrni parasysh janë:

• Mos pini duhan. Nëse pini duhet ta lini. Gjithashtu, shmangni duhanin e dorës së dytë.
• Mbani një dietë të shëndetshme për zemrën. Konsumoni fruta, perime dhe drithëra dhe kufizoni produktet e qumështit me pak yndyrë dhe mishin pa yndyrë.
• Qëndroni aktiv. Ushtrimi i rregullt ndihmon në përmirësimin e shëndetit të zemrës. Si qëllim i përgjithshëm, synoni për të paktën 30 minuta aktivitet fizik të moderuar për pesë ose më shumë ditë në javë. Nëse nuk jeni ushtruar më parë,  bisedoni me ekipin tuaj të kujdesit shëndetësor për mënyrën më të mirë për të filluar një rutinë të shëndetshme dhe të sigurt ushtrimesh.
• Kontrolloni rregullisht nivelin e kolesterolit në gjak. Shmangni mishin dhe bulmetin me yndyrë të lartë, dhe me kolesterol të lartë. Në disa raste mjeku gjithashtu mund t’ju udhëzojë të merrni statinë ose ilaçe të tjera për uljen e kolesterolit çdo ditë.
• Kontrolloni rregullisht presionin e gjakut nga doktori juaj. Nëse ju rekomandohen ilaçe për presionin e gjakut merrini ato rregullisht çdo ditë.
• Mbani një peshë të shëndetshme. Pesha e tepërt e lodh zemrën. Gjithashtu mund të çojë në kolesterol të lartë, presion të lartë të gjakut, diabet, sëmundje të zemrës dhe probleme të tjera. Bisedoni me doktorët për të vendosur objektiva realiste për peshën tuaj.
• Menaxhoni nivelin e stresit. Bëni stërvitje ose nëse është e nevojshme konsultohuni me një specialist të shëndetit mendor.
• Kufizoni alkoolin ose konsumojeni me moderim. Kjo do të thotë deri në një gotë në ditë për gratë dhe deri në dy gota në ditë për burrat.
• Praktikoni zakonet e mira të gjumit. Gjumi i dobët mund të rrisë rrezikun e sëmundjeve të zemrës dhe sëmundjeve të tjera kronike. Të rriturit duhet të synojnë të flenë 7 deri në 9 orë në ditë. Shkoni në shtrat dhe zgjohuni në të njëjtën kohë çdo ditë, duke përfshirë edhe fundjavat. 

Si Të Përgatiteni Për Vizitën Tuaj Me Kardiologun

Nëse keni dhimbje të papritur në gjoks ose simptoma të tjera të sindromës koronare akute, merrni kujdes të menjëhershëm. Mënyra se si i përshkruani simptomat tuaja do ta ndihmojë ekipin mjekësor të urgjencës të gjej diagnozën e sakt. Përgatituni ti përgjigjeni disa nga pyetjeve të mëposhtme.

• Kur filluan të shfaqeshin simptomat?
• Sa zgjatën ato?
• Çfarë simptomash keni aktualisht?
• Si do ta përshkruanit dhimbjen?
• Ku ndjeni më shumë dhimbje?
• Si do ta vlerësonit ashpërsinë e dhimbjes?
• A ka ndonjë gjë që i përmirëson apo përkeqëson simptomat?

Pyetjet E Bëra Më Shpesh

Çfarë Është Sindroma Koronare Akute?

Sindroma Koronare Akute është një term që përdoret për të përshkruar gjendjet ku rrjedha e gjakut në muskulin e zemrës bllokohet papritur. 

Çfarë E Shkakton Sindromën Koronare Akute?

Shkaku më i zakonshëm i sindromës koronare akute është këputja e një pllake (pllakë aterosklerotike) në një arterie koronare, duke çuar në formimin e një mpiksje gjaku që mund të bllokojë pjesërisht ose plotësisht rrjedhjen e gjakut në zemër.

Cilat Janë Simptomat Më Të Zakonshme Të Sindromës Koronare Akute?

Simptomat mund të përfshijnë dhimbje ose parehati në gjoks, gulçim, nauze, marramendje dhe djersitje të ftohta. Dhimbja e gjoksit gjatë sindromës koronare akute shpesh përshkruhet si shtrëngim, presion, shtrydhje ose rëndim.

Si Diagnostikohet Sindroma Koronare Akute?

Diagnoza përfshin një kombinim të historisë mjekësore, ekzaminimit fizik, elektrokardiogramit (EKG/EKG), testeve të gjakut (veçanërisht biomarkerëve kardiakë si troponin) dhe studimeve imazherike (p.sh., angiografi).

Cili Është Trajtimi I Menjëhershëm Për Sindromën Akute Koronare?

Trajtimi i menjëhershëm mund të përfshijë medikamente si aspirina, nitroglicerina dhe ilaçet kundër trombociteve. Për Infarkti i miokardit ST-Elevation (STEMI), terapitë e riperfuzionit urgjent si ilaçet trombolitike ose ndërhyrja koronare perkutane (PCI) janë vendimtare.

Cili Është Menaxhimi Afatgjatë Për Sindromën Akute Koronare?

Menaxhimi afatgjatë përfshin ndryshime të stilit të jetesës (dietë, stërvitje, ndërprerje e duhanit), medikamente (antitrombocitet, beta-bllokues, statina) dhe rehabilitim kardiak.

A Mund Të Parandalohet Sindroma Koronare Akute?

Faktorët e rrezikut për sindromën koronare akute përfshijnë pirjen e duhanit, presionin e lartë të gjakut, kolesterolin e lartë, diabetin, obezitetin dhe një mënyrë jetese jo të shëndetshme. Ndryshimet e stilit të jetesës dhe menaxhimi i këtyre faktorëve të rrezikut mund të ndihmojnë në parandalimin e Sindromës akute koronare.

Cila Është Prognoza Për Sindromën Koronare Akute?

Prognoza varet nga faktorë të ndryshëm, duke përfshirë ashpërsinë e gjendjes, shpejtësinë e trajtimit dhe shëndetin e përgjithshëm të individit. Ndërhyrja e hershme dhe respektimi i planeve afatgjata të trajtimit mund të përmirësojnë ndjeshëm rezultatet.

Kur Duhet Të Kërkoj Ndihmë Mjekësore Për Dhimbje Gjoksi?

Nëse keni dhimbje gjoksi ose simptoma që lidhen me sindromën akute koronare, është shumë e rëndësishme që të kërkoni kujdes mjekësor urgjent. Koha është thelbësore në trajtimin e sindromës koronare akute, veçanërisht në rastin e një Infarkti të miokarditit ST-Elevation (STEMI).