Edema pulmonare është një gjendje e shkaktuar nga prania e shumë lëngjeve në mushkëri. Ky lëng mblidhet në qeskat e shumta të ajrit në mushkëri, duke e bërë të vështirë frymëmarrjen.
Në shumicën e rasteve, problemet e zemrës shkaktojnë edemë pulmonare. Megjithatë, lëngjet mund të mblidhen në mushkëri për arsye të tjera. Këto përfshijnë pneumoninë, kontaktin me toksina të caktuara, medikamente, trauma në murin e kraharorit ose aktivitete të mundimshme në lartësi të larta.
Edema pulmonare që zhvillohet papritur (edema pulmonare akute) është një urgjencë mjekësore që ka nevojë për kujdes të menjëhershëm. Edema pulmonare ndonjëherë mund të shkaktojë dhe vdekjen. Trajtimi i menjëhershëm i saj mund të ndihmojë në rikuperimin e shpejtë. Trajtimi për edemën pulmonare varet nga shkaku, por në përgjithësi përfshin oksigjenim dhe medikamente shtesë.
Simptomat
Simptomat e edemës pulmonare mund të shfaqen papritur ose të zhvillohen me kalimin e kohës. Simptomat varen nga lloji i edemës pulmonare.
Simptoma të papritura (akute) të edemës pulmonare
- Vështirësi në frymëmarrje (dyspnea) ose gulçim ekstrem që përkeqësohet gjatë aktiviteteve ose kur jeni shtrirë
- Një ndjenjë mbytjeje që përkeqësohet kur jeni shtrirë
- Një kollë që prodhon pështymë të shkumëzuar që mund të ketë gjak në të
- Një rrahje zemre e shpejtë dhe e parregullt (palpitacione)
- Ankth, shqetësim ose një ndjenjë se diçka e keqe do të ndodhë
- Lëkurë e ftohtë, e lagësht
- Vështirësi në frymëmarrje ose gulçim
Shenjat dhe simptomat e edemës pulmonare afatgjatë (kronike)
- Zgjimi gjatë natës me kollë ose vështirësi në frymëmarrje që mund të lehtësohet duke u ulur
- Vështirësi në frymëmarrje gjatë aktiviteteve ose kur jeni shtrirë
- Lodhje
- Më shumë gulçim se zakonisht kur jeni duke kryer aktivitete fizike
- Kollë e re ose e përkeqësuar
- Shtim i shpejtë në peshë
- Ënjtje në këmbë dhe këmbë
Shenjat dhe simptomat e edemës pulmonare nga lartësitë e mëdha (HAPE)
HAPE mund të ndodhë tek të rriturit dhe fëmijët që udhëtojnë ose ushtrohen në lartësi të mëdha. Simptomat janë të ngjashme me ato që ndodhin me edemën akute pulmonare dhe mund të përfshijnë:
- Dhimbje koke, e cila mund të jetë simptoma e parë
- Vështirësi në frymëmarrje që kthehet në gulçim në pushim
- Kollë e thatë
- Më vonë, një kollë që prodhon pështymë të shkumëzuar që mund të duket rozë ose të ketë gjak në të
- Rrahje shumë të shpejta të zemrës (takikardi)
- Dobësi
- Dhimbje gjoksi
- Temperatura e ulët
Simptomat e edemës pulmonare në lartësi të madhe (HAPE) priren të përkeqësohen gjatë natës.
Faktorët e rrezikut
Mosfunksionimi i zemrës dhe sëmundjet e tjera të zemrës rrisin rrezikun e zhvillimit të edemës pulmonare. Faktorët e rrezikut përfshijnë:
- Ritmet e parregullta të zemrës (aritmi)
- Përdorimi i alkoolit
- Sëmundje kongjenitale të zemrës
- Semundje e arteries koronare
- Diabeti
- Sëmundja e valvulave të zemrës
- Presioni i lartë i gjakut
- Apnea e gjumit
Disa gjendje të sistemit nervor dhe dëmtime të mushkërive për shkak të mbytjes, përdorimi i drogës, thithja e tymit, sëmundjet virale dhe mpiksja e gjakut gjithashtu rrisin rrezikun.
Njerëzit që udhëtojnë në vende me lartësi të madhe mbi 2,400 metra kanë më shumë gjasa të zhvillojnë edemë pulmonare nga lartësitë e mëdha (HAPE). Zakonisht ajo prek ata që nuk marrin kohë – disa ditë deri në një javë ose më shumë – për t’u mësuar me lartësinë.
Fëmijët që kanë hipertension pulmonar dhe defekte strukturore të zemrës mund të kenë më shumë gjasa të zhvillojnë HAPE.
Komplikimet
Komplikimet e edemës pulmonare varen nga shkaku i shfaqjes së saj.
Në përgjithësi, nëse edema pulmonare vazhdon, presioni në arterien pulmonare mund të rritet (hipertension pulmonar). Përfundimisht, zemra dobësohet dhe fillon të mosfunksionojë, dhe presionet në zemër dhe mushkëri rriten.
Komplikimet e edemës pulmonare mund të përfshijnë:
- Vështirësi në frymëmarrje
- Ënjtje e këmbëve dhe zonës së barkut
- Grumbullimi i lëngjeve në membranat që rrethojnë mushkëritë (derdhja pleural)
- Bllokim dhe ënjtja e mëlçisë
Trajtimi i menjëhershëm është i nevojshëm për edemën pulmonare akute për të parandaluar vdekjen.
Parandalimi
Ju mund të jeni në gjendje të parandaloni edemën pulmonare duke trajtuar problemet ekzistuese të zemrës ose mushkërive dhe duke ndjekur një stil jetese të shëndetshme.
Për shembull, kontrolli i kolesterolit dhe presionit të gjakut mund të ndihmojë në uljen e rrezikut të sëmundjeve të zemrës. Ndiqni këto këshilla për të mbajtur zemrën tuaj të shëndetshme:
- Konsumoni një dietë të shëndetshme të pasur me fruta të freskëta, perime, drithëra, bulmet pa yndyrë ose me pak yndyrë dhe një shumëllojshmëri proteinash.
- Mos pini duhan.
- Bëni ushtrime të rregullta.
- Kufizoni kripën dhe alkoolin.
- Menaxhoni stresin.
- Menaxhoni peshën.
Parandalimi i edemës pulmonare nga lartësitë e mëdha (HAPE)
Për të parandaluar HAPE, ngjituni gradualisht në lartësi të mëdha. Megjithëse rekomandimet ndryshojnë, shumica e ekspertëve këshillojnë rritjen e lartësisë jo më shumë se 300 deri në 360 metra në ditë, pasi të keni kaluar 2,500 metra.
Disa alpinistë marrin medikamente me recetë si acetazolamide ose nifedipine (Procardia) për të ndihmuar në parandalimin e simptomave të HAPE. Për të parandaluar HAPE, filloni të merrni ilaçin të paktën një ditë para ngjitjes. Pyesni mjekun tuaj se sa kohë ju duhet të merrni ilaçin pasi të keni mbërritur në destinacionin tuaj.
Kur duhet të kontaktoni mjekun
Edema pulmonare që shfaqet papritur (edema pulmonare akute) është kërcënuese për jetën.
Telefononi urgjencën mjekësore nëse keni ndonjë nga simptomat akute të mëposhtme:
- Frymëmarrje e shkurtër, veçanërisht nëse shfaqet papritur
- Probleme me frymëmarrjen ose ndjenjën e mbytjes (dispnea)
- Një zhurmë flluskash, fishkëllime ose gulçimi gjatë frymëmarrjes
- Kollitja e gëlbazës që duket rozë ose ka gjak në të
- Vështirësi në frymëmarrje me shumë djersitje
- Ngjyrë blu ose gri në lëkurë
- Konfuzion
- Një rënie e madhe e presionit të gjakut që shkakton marramendje, dobësi ose djersitje
- Një përkeqësim i papritur i ndonjë prej simptomave të edemës pulmonare
Kini kujdes dhe mos shkoni vetëm në spital, por telefononi urgjencën dhe prisni për ndihmë.