Obeziteti është një sëmundje komplekse që përfshin të pasurit dhjam të tepërt në trup. Obeziteti nuk është vetëm një shqetësim kozmetik por është një problem mjekësor që rrit rrezikun e shumë sëmundjeve të tjera dhe problemeve shëndetësore duke përfshirë sëmundjet e zemrës, diabetin, presionin e lartë të gjakut, kolesterolin e lartë, sëmundjet e mëlçisë, apnean e gjumit dhe disa lloje kanceri.
Ka shumë arsye pse disa njerëz kanë probleme për të humbur peshë. Shpesh, obeziteti rezulton nga faktorë të trashëguar, fiziologjikë dhe mjedisorë, të kombinuar me dietën, aktivitetin fizik dhe zgjedhjet e ushtrimeve.
Lajmi i mirë është se edhe humbja modeste e peshës mund të përmirësojë ose parandalojë problemet shëndetësore që lidhen me obezitetin. Një dietë më e shëndetshme, rritja e aktivitetit fizik dhe ndryshimet në sjellje mund t’ju ndihmojnë të humbni peshë. Ilaçet me recetë dhe procedurat e humbjes së peshës janë opsione të tjera për trajtimin e këtij problemi.
Çfarë Është Obeziteti?
Obeziteti është një sëmundje komplekse, kronike me disa shkaqe që çojnë në dhjam të tepërt të trupit dhe ndonjëherë, në shëndet të dobët. Dhjami i trupit në vetvete nuk është një sëmundje por kur trupi juaj ka më tepër se duhet, ai mund të ndryshojë mënyrën se si funksionon. Këto ndryshime janë progresive, mund të përkeqësohen me kalimin e kohës dhe mund të çojnë në pasoja negative shëndetësore.
Lajmi i mirë është se ju mund të përmirësoni rreziqet tuaja shëndetësore duke humbur një pjesë të dhjamit të tepërt të trupit. Edhe ndryshimet e vogla në peshë mund të kenë një ndikim të madh në shëndetin tuaj. Duhet të keni parasysh se jo çdo metodë e humbjes së peshës funksionon për të gjithë.
Cilat Janë Tre Llojet E Obezitetit?
Ofruesit e kujdesit shëndetësor e klasifikojnë obezitetin në lloje të klasave bazuar në sa e rëndë është dhe përdorin BMI-në për ta bërë këtë. Nëse BMI juaj është midis 25.0 dhe 29.9 kg/m², ata ju vendosin në kategorinë e mbipeshës. Ekzistojnë tre klasa të përgjithshme të obezitetit që ofruesit e kujdesit shëndetësor përdorin për të vlerësuar se cilat trajtime mund të funksionojnë më mirë për çdo person. Ato përfshijnë:
- Obeziteti i klasës I: BMI 30 deri <35 kg/m².
- Obeziteti i klasës II: BMI 35 deri <40 kg/m².
- Obeziteti i klasës III: BMI 40+ kg/m².
Simptomat Dhe Shkaqet
Si Ndikon Obeziteti Në Trupin Tim?
Obeziteti ndikon në trupin tuaj në shumë mënyra. Disa janë thjesht efektet normale të të pasurit më shumë yndyrë trupore ndërsa disa efekte të tjera janë më delikate, të tilla si ndryshimet kimike në gjakun tuaj që rrisin rrezikun për diabet, sëmundje të zemrës dhe goditje në tru.
Disa ndikime të tjera ende nuk janë kuptuar mirë. Për shembull, ka një rrezik në rritje të kancereve të caktuara me obezitet. Nuk e dimë pse, por ekziston. Statistikisht, obeziteti rrit rrezikun e vdekjes së parakohshme nga të gjitha shkaqet. Në të njëjtën mënyrë, studimet tregojnë se ju mund t’i përmirësoni ndjeshëm këto rreziqe duke humbur qoftë edhe një peshë të vogël (5% deri në 10%).
Ndryshimet Metabolike
Metabolizmi juaj është procesi i shndërrimit të kalorive në energji për të ushqyer funksionet e trupit tuaj. Kur trupi ka më shumë kalori sesa mund të përdorë, ai i konverton kaloritë shtesë në lipide dhe i ruan ato në indin dhjamor (dhjamin e trupit). Kur ju mbarojnë indet për të ruajtur lipidet, vetë qelizat yndyrore zmadhohen. Qelizat e zmadhuara të yndyrës sekretojnë hormone dhe kimikate të tjera që prodhojnë një përgjigje inflamatore.
Inflamacioni kronik ka shumë efekte negative shëndetësore. Një nga mënyrat se si ndikon në metabolizmin tuaj është duke kontribuar në rezistencën ndaj insulinës. Kjo do të thotë se trupi nuk mund të përdorë më insulinë për të ulur në mënyrë efikase nivelet e glukozës dhe lipideve në gjak (sheqernat dhe yndyrnat në gjakun tuaj). Sheqeri i lartë i gjakut dhe lipidet e gjakut (kolesteroli dhe trigliceridet) gjithashtu kontribuojnë në presionin e lartë të tij.
Së bashku, këta faktorë rreziku të kombinuar njihen si sindroma metabolike. Ata janë të grupuar së bashku sepse të gjithë kanë tendencë të përforcojnë njëri-tjetrin. Ato gjithashtu përforcojnë shtimin e mëtejshëm të peshës dhe e bëjnë më të vështirë humbjen e peshës dhe ruajtjen e humbjes së saj. Sindroma metabolike është një faktor i zakonshëm në obezitet dhe kontribuon në shumë sëmundje të lidhura, duke përfshirë:
- Diabeti i tipit 2. Obeziteti në mënyrë specifike rrit rrezikun e diabetit të tipit 2 7-fish në tek meshkujt dhe 12-fish tek femrat. Rreziku rritet me 20% për çdo pikë shtesë që fitoni në shkallën BMI. Gjithashtu zvogëlohet me humbjen e peshës.
- Sëmundjet kardiovaskulare. Presioni i lartë i gjakut, kolesteroli i lartë, sheqeri i lartë në gjak dhe inflamacioni janë të gjithë faktorë rreziku për sëmundjet kardiovaskulare, duke përfshirë sëmundjen e arterieve koronare, dështimin kongjestiv të zemrës, atakun në zemër dhe goditjen në tru. Këto rreziqe rriten krah për krah me BMI-në tuaj. Sëmundjet kardiovaskulare janë shkaku kryesor i vdekjeve të parandalueshme në mbarë botën dhe në SHBA.
- Sëmundja e mëlçisë yndyrore. Yndyrnat e tepërta që qarkullojnë në gjakun tuaj shkojnë drejt mëlçisë, e cila është përgjegjëse për filtrimin e gjakut. Kur mëlçia juaj fillon të ruajë yndyrën e tepërt, mund të çojë në inflamacion kronik të mëlçisë (hepatit) dhe dëmtim afatgjatë të mëlçisë (cirozë).
- Sëmundja e veshkave. Presioni i lartë i gjakut, diabeti dhe sëmundja e mëlçisë janë ndër kontribuesit më të zakonshëm të sëmundjes kronike të veshkave.
- Gurët në tëmth. Nivelet e larta të kolesterolit në gjak mund të shkaktojnë akumulimin e kolesterolit në fshikëzën e tëmthit tuaj, duke çuar në gurë të tëmthit të kolesterolit dhe sëmundje të mundshme të fshikëzës së tëmthit.
Çfarë E Shkakton Obezitetin?
Kryesisht obeziteti shkaktohet nga konsumimi i më shumë kalorive sesa mund të përdorë trupi juaj dhe shumë faktorë mund të kontribuojnë në të. Faktorët që mund të rrisin konsumin e kalorive përfshijnë:
Ushqime Të Shpejta Dhe Të Dëmshme
Në personat dhe familjet ku ushqimet e shpejta dhe të përpunuara janë ushqimet kryesore dietike, është e lehtë të konsumoni shumë kalori. Këto ushqime janë të pasura me sheqer dhe yndyrë dhe të ulëta në fibra dhe lëndë ushqyese të tjera, të cilat mund t’ju lënë më të uritur. Përbërësit e tyre nxisin varësi në modele të këqija në të ushqyerit.
Sheqeri I Tepërt
Industria ushqimore nuk është krijuar për të ruajtur shëndetin tonë. Është krijuar për të shitur produkte nga të cilat ne do të bëhemi të varur dhe duam të blejmë më shumë. Lartë në këtë listë produktesh janë ëmbëlsirat dhe pijet me sheqer, të cilat nuk kanë asnjë vlerë ushqyese dhe shumë kalori të shtuara. Por edhe ushqimet standarde kanë nivele të larta të sheqerit të shtuar për t’i bërë ato më tërheqëse dhe të varura.
Faktorët Psikologjik
Mërzia, vetmia, ankthi dhe depresioni janë të gjitha të zakonshme në shoqërinë moderne dhe të gjitha mund të çojnë në mbingrënie. Ato mund të çojnë veçanërisht në ngrënien e disa llojeve të ushqimeve që aktivizojnë qendrat e kënaqësisë në trurin tonë, ushqime që kanë tendencë të jenë më të larta në kalori.
Hormonet
Hormonet rregullojnë sinjalet tona të urisë dhe ngopjes. Shumë gjëra mund të prishin këto procese rregullatore, duke përfshirë gjëra të zakonshme si stresi dhe mungesa e gjumit dhe gjëra më pak të zakonshme si variacionet gjenetike. Hormonet mund të rrisin dëshirën për më shumë ushqim edhe kur nuk keni nevojë për më shumë kalori. Ata mund ta bëjnë të vështirë të dalloni kur jeni të ngopur.
Medikamente Të Caktuara
Medikamentet që merrni për të trajtuar kushte të tjera mund të kontribuojnë në shtimin e peshës. Ilaçet kundër depresionit, steroidet, ilaçet kundër konvulsioneve, ilaçet për diabetin dhe beta-bllokuesit janë disa prej tyre.
Aftësia E Kufizuar
Të rriturit dhe fëmijët me aftësi të kufizuara fizike dhe psikologjike janë më të rrezikuar nga obeziteti. Kufizimet fizike dhe mungesa e arsimit dhe burimeve adekuate të specializuara mund të kontribuojnë.
Diagnoza Dhe Analizat
Si Diagnostikohet Obeziteti?
Fillimisht ofruesi juaj i kujdesit shëndetësor do të masë peshën, gjatësinë dhe perimetrin e belit gjatë vizitës tuaj.
Më e rëndësishmja, kur të vini te ofruesi juaj i kujdesit shëndetësor për kujdes, ata do të duan të dinë të gjithë historinë tuaj shëndetësore. Ata do t’ju pyesin për problemet mjekësore, medikamentet dhe ndryshimet në peshë. Ata gjithashtu do të duan të dinë për modelet tuaja aktuale të të ngrënit, gjumit dhe stërvitjes dhe faktorët e stresit dhe nëse keni provuar ndonjë program për humbje peshe në të kaluarën. Gjithashtu historitë familjare të lidhura me obezitetin mund të jenë faktor të rëndësishëm.
Ata gjithashtu do të ekzaminojnë funksionet tuaja jetësore duke marrë rrahjet e zemrës dhe presionin e gjakut dhe duke dëgjuar zemrën dhe mushkëritë tuaja. Ata mund t’ju bëjnë një test gjaku për të kontrolluar nivelet e glukozës dhe kolesterolit në gjak dhe për të kontrolluar problemet hormonale. Gjithashtu doktorët do ta përdorin këtë profil të plotë për të diagnostikuar obezitetin tuaj dhe çdo gjendje të lidhur me të që mund të keni.
Menaxhimi Dhe Trajtimi
Si Trajtohet Obeziteti?
Profili juaj i plotë shëndetësor do të përcaktojë planin tuaj individual të trajtimit. Doktori do të synojë fillimisht shqetësimet tuaja më urgjente shëndetësore, më pas do të vazhdojë me një plan afatgjatë për humbje peshe. Ndonjëherë mund të ketë ndryshime të shpejta që ata mund të rekomandojnë për një ndikim të menjëhershëm, si ndërrimi i ilaçeve. Plani i përgjithshëm i trajtimit do të jetë më gradual dhe ndoshta do të përfshijë shumë faktorë.
Meqenëse të gjithë janë të ndryshëm, mund të duhen disa prova dhe gabime për të kuptuar se cilat terapi funksionojnë më mirë për ju. Plani juaj i trajtimit mund të përfshijë:
Ndryshimet Në Dietë
Ndryshimet dietike që ju personalisht duhet të bëni për të humbur peshë do të jenë individuale për ju. Disa njerëz mund të përfitojnë nga zvogëlimi i sasive të porcioneve ose ushqimeve ndërmjet vakteve dhe disa të tjerë mund të përfitojnë nga ndërrimi i produkteve që konsumojnë.
Frutat, perimet, drithërat dhe bishtajore priren të jenë më të ulëta në yndyrë dhe më të larta në fibra dhe mikroelemente kështu që nëse vuani nga pesha e tepërt mundohuni ti përshini sa më shumë këto ushqime. Ato janë më ushqyese dhe mund t’ju bëjnë të ndiheni më të ngopur dhe më të kënaqur pasi keni ngrënë më pak kalori.
Aktivitet I Rregullt Fizik
Të gjithë e dinë se dieta dhe stërvitja janë të rëndësishme për humbjen dhe ruajtjen e peshës. Vetëm ecja me një ritëm të moderuar është një nga llojet më efikase të ushtrimeve për humbje peshe. Vetëm 30 minuta, pesë ditë në javë është ajo që sugjerojnë ofruesit e kujdesit shëndetësor për të ulur dhjamin në trupin tuaj. Një shëtitje e përditshme në kohën e drekës ose para ose pas punës mund të bëjë një ndryshim të vërtetë.
Terapitë
Këshillimi, grupet mbështetëse dhe metoda të tilla si terapia konjitive e sjelljes mund të luajnë një rol në suportin drejt humbjes së peshës. Këto metoda mund të ndihmojnë në rilidhjen e trurit tuaj për të mbështetur ndryshimet pozitive. Ata gjithashtu mund t’ju ndihmojnë të menaxhoni stresin dhe të adresoni faktorët emocional dhe psikologjik. Përpjekjet për humbjen e peshës dhe peshës na ndikojnë në shumë nivele, kështu që mund të jetë e dobishme të kemi mbështetje nga ana njerëzore si dhe nga ana praktike.
Mjekimi
Ofruesi juaj i kujdesit shëndetësor mund të rekomandojë medikamente për t’u përdorur në lidhje me trajtime të tjera. Medikamentet nuk janë e gjithë përgjigjja për humbjen e peshës, por ato mund të ndihmojnë në trajtimin e saj nga një kënd tjetër. Për shembull, shtypësit e oreksit mund të kapin disa nga rrugët drejt trurit tuaj që ndikojnë në urinë tuaj.
Kirurgji Për Humbje Peshe
Nëse jeni diagnostikuar me obezitet të klasës III, kirurgjia bariatrike mund të jetë një opsion për ju. Kirurgjia është një zgjidhje e rëndë, por shumë efektive për humbjen e peshës afatgjatë dhe të konsiderueshme. Ajo funksionon duke ndryshuar biologjinë tuaj në vend të mendjes ose zakoneve tuaja.
Të gjitha procedurat e kirurgjisë bariatrike ndryshojnë sistemin tuaj të tretjes në një farë mënyre. Ato kufizojnë numrin e kalorive që mund të konsumoni dhe thithni duke ndryshuar gjithashtu dhe faktorët hormonalë në sistemin tuaj të tretjes që ndikojnë në metabolizmin dhe urinë.
