Pas menopauzës, gratë nuk përjetojnë më cikël menstrual dhe kjo ndodh nga ndryshimet hormonale në trup. Disa gra mund të përballen me sfida të tilla si cistet ovariane, të cilat janë qese të mbushura me lëng të ndodhura në mitër. Është e rëndësishme të dini se shumica e cisteve ovariane në periudhën pasmenopauzale janë të padëmshme por megjithatë, disa prej tyre mund të jenë të rrezikshme, duke përfshirë cistet atipike ose ato që shfaqin rritje të shpejtë. Është e rëndësishme që të ndiqeni rregullisht dhe të konsultoheni me mjekun tuaj për çdo cist ovariak që zbuloni pas menopauzës për të përjashtuar mundësinë e shqetësimeve të tjera shëndetësore.
Çfarë duhet të dini rreth cisteve ovariane pas menopauzës
Cistet ovariane janë qese të mbushura me lëng që mund të formohen brenda ose mbi vezore. Ndërsa shumica e cisteve ovariane janë të padëmshme, disa mund të jenë shqetësuese dhe kërkojnë trajtim të mëtejshëm. Cistet ovariane kanë më shumë gjasa të zhvillohen para menopauzës kur vezoret janë më aktive dhe llojet më të zakonshme të tyre janë cistet folikulare ose cistet e trupit të verdhë, të dyja të lidhura me ciklin menstrual.
Pas menopauzës, vezoret ndalojnë lëshimin e vezëve dhe prodhimin e estrogjenit dhe progesteronit. Megjithatë, ato nuk janë plotësisht joaktive dhe ende mund të zhvillojnë ciste në formën e dermoideve, të cilat zhvillohen nga qelizat e pranishme që nga lindja dhe cistadenoma, dhe rriten në sipërfaqen e vezores.
Nëse keni simptoma të një cisti ovarian, të tilla si dhimbje barku, fryrje ose vështirësi në urinim, është e rëndësishme që të konsultoheni menjëherë me mjekun tuaj. Trajtimi për cistet ovariane varet nga madhësia dhe lloji i tij. Në disa raste, mund të jetë e nevojshme të hiqet në mënyrë kirurgjikale, ndërsa në të tjera, mjeku juaj mund të rekomandojë të prisni. Është e rëndësishme të punoni me mjekun tuaj për të monitoruar zhvillimin e cisteve dhe për të përcaktuar mënyrën më të mirë të trajtimit për të siguruar shëndetin dhe mirëqenien tuaj.
Cilat janë simptomat e cisteve ovariane pas menopauzës?
Ndërsa cisti rritet, ai mund të shkaktojë një sërë simptomash që mund të fillojnë nga të lehta dhe të paqarta, por që bëhen gjithnjë e më të rënda me kalimin e kohës. Këto simptoma mund të përfshijnë një dhimbje të fortë në pjesën e poshtme të shpinës ose kofshëve, ndjenjë presioni ose fryrje, ënjtje në zonën e prekur, dhimbje në fund të barkut, dhimbje gjatë marrëdhënieve seksuale, probleme të fshikëzës ose zorrëve, njolla ose gjakderdhje dhe shtim në peshë.
Ashpërsia e këtyre simptomave mund të ndryshojë në varësi të madhësisë dhe llojit të cistit, si dhe vendndodhjes së tij brenda vezores. Për shembull, një cist që shtyp fshikëzën mund të shkaktojë urinim të shpeshtë ose vështirësi në zbrazjen e fshikëzës, ndërsa një cist që shtyp zorrën mund të shkaktojë kapsllëk ose diarre. Përveç këtyre simptomave të përgjithshme, gratë që nuk kanë arritur ende menopauzën mund të përjetojnë simptoma shtesë si njolla ose gjakderdhje midis periodave, dhimbje gjatë periodave dhe ndjeshmëri të gjirit. Këto simptoma mund të jenë një tregues i një cisti në rritje dhe duhet të diskutohen me një mjek të specializuar.
Çarja e cisteve ose përdredhja ovariane
Cistet mund të çahen ose të shkaktojnë përdredhje të vezores (përdredhje ovariane). Kur kjo ndodh, simptomat mund të përfshijnë:
- dhimbje të papritura, akute
- gjakderdhje të rëndë
- nauze, të vjella
- marramendje
- ethe
- frymëmarrje e shpejtë
Shkaqet dhe faktorët e rrezikut të cisteve pas menopauzës
Cistet ovariane pas menopauzës mund të zhvillohen për arsye të ndryshme. Disa nga shkaqet dhe faktorët e rrezikut të tyre mund të jenë:
- Luhatjet hormonale: Ndryshimet në nivelet e hormoneve gjatë ciklit menstrual mund të shkaktojnë zhvillimin e cisteve në vezore.
- Infeksione të rënda të legenit: Infeksionet e legenit që përhapen në vezore dhe tubat fallopian mund të çojnë në formimin e cisteve.
- Sindroma e vezores policistike (PCOS): PCOS është një çrregullim hormonal që mund të shkaktojë zhvillimin e cisteve të shumta në vezore.
- Endometrioza: Endometrioza është një çrregulllim i dhimbshëm ku indet të cilat normalisht ndodhen brenda në mitër (endometer) rriten jashtë saj.
- Hipotiroidizmi: Kjo gjëndër tiroide joaktive mund të shkaktojë çekuilibrime hormonale që çojnë në formimin e cisteve.
- Pirja e duhanit: Gratë që pinë duhan mund të jenë në rrezik më të madh të zhvillimit të cisteve ovariane.
Si diagnostikohen cistet ovariane pas menopauzës?
Diagnostikimi i cisteve ovariane pas menopauzës përfshin një kombinim të ekzaminimit mjekësor, imazheve dhe testimeve të tjera. Këto janë disa mënyra të zakonshme për të identifikuar dhe vlerësuar cistet ovariane:
- Ekzaminimi mjekësor: Mjeku mund të kryejë një ekzaminim fizik për të ndihmuar në identifikimin e ndonjë ndryshimi të dukshëm në zonën e barkut tuaj. Megjithatë, cistet ovariane zakonisht nuk janë të dukshme në ekzamine fizike.
- Imazhet radiologjike: Skanimet e imazheve transvaginale ose skanimi CT, janë metoda të zakonshme për identifikimin dhe vlerësimin e cisteve ovariane. Këto imazhe mund të japin informacion mbi madhësinë, formën, dhe karakteristikat e tyre.
- Testi CA-125: Analizat e gjakut për nivelet e markuesve, si CA-125, mund të jenë të dobishme në vlerësimin e rrezikut të cisteve ovarian.
- Biopsia e ndërhyrjes kirurgjikale: Nëse ekzaminimet e mësipërme sugjerojnë rrezik të lartë ose rritje të mundshme, mjeku mund të rekomandojë një operacion kirurgjikal për të hequr cistin dhe për të kryer një biopsi për të përcaktuar natyrën e saj.
Duhet të kuptoni se shumica e cisteve ovarian të zbuluara pas menopauzës janë të padëmshëm. Megjithatë, për siguri është e rëndësishme që cisteve t’i jepet vëmendje dhe monitorim mjekësor i rregullt për të përjashtuar mundësinë e krijimit të problemeve më të rënda shëndetësore.
Testet imazherike
Nëse simptomat tuaja dhe ekzaminimi fizik tregojnë prezencën e një cisti ovarian, hapi tjetër mund të jetë një test imazherie. Ultratingujt mund të ndihmojë në zbulimin e madhësisë, formës dhe vendndodhjes së saktë të masës. Gjithashtu ato mund të tregojnë nëse cisti është i mbushur me lëng (cist i thjeshtë) ose i ngurtë (cist kompleks). Ekzistojnë dy lloje testesh imazherike që përdoren për të ekzaminuar vezoret dhe sistemin riprodhues:
- Eko barku: Gjatë kësaj procedure, mjeku kalon shkopin mbi pjesën e poshtme të barkut për të parë zonën e legenit.
- Eko transvaginale: Një sondë me ultratinguj futet në vaginë për të parë vezoret.
Metoda të tjera testimi
Një cist i ngurtë ose pjesërisht i ngurtë mund të kërkojë testime të mëtejshme, veçanërisht nëse jeni në rrezik të lartë të kancerit të vezoreve. Një hap tjetër i rëndësishëm është përcaktimi nëse cisti është beninj ose malinj. Një metodë për ta përcaktuar këtë është me anë të një testi gjaku që mat antigjenin CA-125. Para menopauzës, niveli i lartë i CA-125 në gjak mund të shkaktohet nga shumë arsye, ndërsa pas menopauzës një nivel më i lartë se normalja mund të jetë shenjë e kancerit të vezoreve.
Si trajtohen cistet ovariane pas menopauzës?
Cistet nuk kanë gjithmonë nevojë për trajtim, megjithëse monitorimi i tyre është i rëndësishëm.
Beninje
Nëse cisti ovarian është beninj dhe niveli i CA-125 është normal, doktori do t’ju rekomandojë të prisni. Gjatë pritjes duhet të bëni ekzaminime të rregullta fizike, teste imazherie dhe testime të nivelit të CA-125 për të parë çdo ndryshim.
Megjithatë, nëse një cist beninj rritet shumë, shkakton dhimbje ose simptoma të tjera të pakëndshme, ose shfaq rrezik çarje ose përdredhjes së vezores, ose nëse gruaja është në rrezik të lartë të kancerit të vezores, cisti mund të duhet të hiqet në mënyrë kirurgjikale.
Kur kirurgjia është e nevojshme, në shumë raste mund të kryhet laparoskopikisht. Kjo metodë përfshin bërjen e prerjeve të vogla dhe përdorimin e mjeteve të specializuara për të hequr cistin. Kirurgjia laparoskopike është një opsion i mirë në rastet kur cisti është i vogël dhe nuk duket kanceroz.
Vendimi për trajtimin e cistit do të varet nga faktorë të ndryshëm, duke përfshirë madhësinë dhe llojin e tij, moshën e pacientit, shëndetin e përgjithshëm, dhe rrezikun e kancerit ovarian. Gratë duhet të konsultohen me doktorin e tyre për të përcaktuar mënyrën më të mirë të veprimit për menaxhimin e cisteve të vezoreve.
Malinje
Edhe pse shumica e cisteve ovariane janë beninje, rreziku i kancerit të vezoreve është më i lartë pas menopauzës. Në rastet kur testi i gjakut CA-125 tregon nivele të larta, doktori mund të rekomandojë ndërhyrje kirurgjikale. Gjatë operacionit, cisti do të hiqet dhe testimi i mëtejshëm do të përcaktojë nëse ai është kanceroz ose jo.
Trajtimi për kancerin ovarian mund të përfshijë heqjen e të dy vezoreve (ooforektomi), tubave fallopiane dhe mitrës (histerektomia totale), kimioterapinë dhe rrezatimin. Zgjedhja e trajtimit do të varet nga faza e kancerit, shëndeti i përgjithshëm i pacientit dhe faktorë të tjerë. Qëllimi i trajtimit është heqja ose shkatërrimi i qelizave kancerogjene duke minimizuar ndikimin në indet e shëndetshme. Në disa raste, një kombinim i trajtimeve mund të përdoret për të arritur rezultatin më të mirë të mundshëm.
Është e rëndësishme që gratë të jenë të vetëdijshme për rreziqet që lidhen me cistet ovariane dhe kancerin ovarian dhe të raportojnë çdo simptomë ose shqetësim tek doktori i tyre. Duke qenë në djeni të shëndetit të tyre dhe duke kërkuar kujdesin e duhur mjekësor, gratë mund të bëjnë të mundur zbulimin e hershëm dhe menaxhimin e duhur të cisteve ovariane dhe kancerit të vezoreve.
Në përfundim
Gratë pas menopauzës duhet të jenë të kujdesshme për rreziqet e mundura të lidhura me cistet ovariane dhe duhet ti japin prioritet shëndetit të tyre përmes kontrolleve mjekësore të rregullta. Diagnoza e kisteve ovariane pas menopauzës kërkon një trajtim të kujdesshëm, duke përfshirë imazhet radiologjike thelbësore, analizat e gjakut dhe nivelin e CA-125. Edhe pse shumica e cisteve kanë tendencë të jenë të padëmshëm, është e rëndësishme të bëni analizat e duhura dhe ti monitoroni ato vazhdimisht për të eleminuar çdo shqetësim të mundshëm. Mjekët luajnë një rol thelbësor në vlerësimin dhe menaxhimin e cisteve ovariane në fazën pasmenopauzale. Kujdesi shëndetësor dhe ndjekja mjekësore e vazhdueshme janë të rëndësishme për të siguruar që gratë të vazhdojnë të jenë të shëndetshme pas menopauzës. Duhet të dini se zbulimi i hershëm dhe kujdesi mjekësor janë të domosdoshëm për të adresuar çdo shqetësim të lidhur me cistet ovariane dhe probleme të tjera shëndetësore që mund të lindin gjatë kësaj periudhe të jetës.
