Sindroma premenstruale (PMS) i referohet ndryshimeve në humor dhe emocione, shëndet fizik dhe sjellje që:
- zhvillohet ndërmjet ovulacionit dhe fillimit të menstruacioneve (afërsisht 2 javë para menstruacioneve)
- zgjasin deri disa ditë pas fillimit të menstruacioneve
- shfaqen vazhdimisht çdo muaj
- kanë njëfarë ndikimi në jetën e përditshme dhe aktivitetet e rregullta.
PMS është një shqetësim shumë i zakonshëm. Gati 48 për qind e grave që janë në moshë riprodhuese përjetojnë PMS dhe për rreth 20 për qind të tyre, simptomat janë mjaft të rënda sa të ndikojnë në rutinën e tyre të rregullt.
Ndryshe nga çfarë mund të sugjerojnë disa njerëz, PMS është një gjendje reale, e cila mund të prishë jetën e përditshme dhe të shkaktojë shqetësime të konsiderueshme fizike dhe shqetësime emocionale.
Simptomat e PMS
Ndërsa PMS shpesh përfshin simptoma të buta ose të moderuara që nuk ndikojnë kryesisht në jetën e përditshme, simptomat mund të jenë mjaft të rënda për të ndikuar në aktivitetet tuaja të përditshme dhe mirëqenien e përgjithshme.
Simptoma emocionale dhe të sjelljes
Ndryshimet emocionale lidhur me PMS mund të përfshijnë:
- ankth
- zemërim dhe nervozizëm i pazakontë
- ndryshimet në oreks
- ndryshime në modelet e gjumit, duke përfshirë lodhjen dhe problemet me gjumin
- një humor i trishtuar ose i ulët, i cili mund të përfshijë lot ose të qara të papritura dhe të pakontrollueshme
- ndërrime të shpejta në humor dhe shpërthime emocionale
- ulje e dëshirës seksuale
- vështirësi për t’u përqendruar ose për të kujtuar informacionin
Simptomat fizike
Me PMS, ka të ngjarë të vëreni edhe disa simptoma fizike, të tilla si:
- fryrje barku
- ngërçe
- gjinjtë e lënduar dhe të fryrë
- aknet
- kapsllëk
- diarreja
- dhimbje koke
- dhimbje të shpinës dhe muskujve
- ndjeshmëri e pazakontë ndaj dritës ose zërit
- ngathtësi e pazakontë
Çfarë e shkakton PMS?
Hulumtimet shkencore nuk kanë çuar në një shkak përfundimtar të PMS, ose një shpjegim përse disa njerëz e përjetojnë atë më rëndë se të tjerët. Thënë kështu, studiuesit kanë sugjeruar disa teori të ndryshme.
Ndryshimet ciklike të hormoneve
Shumë ekspertë besojnë se PMS ndodh si përgjigje ndaj ndryshimit të niveleve të hormoneve të estrogjenit dhe progesteronit.
Këto hormone luhaten natyrshëm gjatë gjithë ciklit tuaj menstrual. Gjatë fazës luteale, e cila pason ovulimin, hormonet arrijnë kulmin dhe më pas bien me shpejtësi, gjë që mund të çojë në ankth, nervozizëm dhe ndryshime të tjera në humor.
Ndryshimet kimike në tru
Neurotransmetuesit serotonin dhe norepinefrinë kanë disa funksione të rëndësishme në trup, duke përfshirë ndihmën në rregullimin e humorit, emocioneve dhe sjelljes.
Këta lajmëtarë kimikë gjithashtu mund të shkaktojnë simptoma të PMS.
Për shembull, një rënie e estrogjenit mund të nxisë lirimin e norepinefrinës, e cila çon në uljen e prodhimit të dopaminës, acetilkolinës dhe serotoninës. Këto ndryshime mund të shkaktojnë probleme me gjumin dhe të çojnë në një humor të ulët ose në depresion.
Kushtet ekzistuese të shëndetit mendor
Të jetosh me një gjendje të shëndetit mendor, si depresioni ose ankthi, mund të rrisë shanset për të përjetuar PMS ose çrregullim disforik premenstrual (PMDD), një formë më e rëndë e PMS.
Një histori familjare e PMS, çrregullimi bipolar ose depresioni, duke përfshirë depresionin pas lindjes, gjithashtu mund të rrisë këtë rrezik.
Ju gjithashtu mund të vini re përkeqësim premenstrual. Kjo do të thotë se simptomat e kushteve themelore të shëndetit mendor, si çrregullimi bipolar ose depresioni, intensifikohen pak para fillimit të menstruacioneve.
Ekspertët nuk kanë arritur ende në një shpjegim përfundimtar për lidhjen midis simptomave të shëndetit mendor dhe ndryshimeve të humorit të lidhura me menstruacionet. Por shumë besojnë se kjo lidhet me ndryshimet kimike në tru të diskutuara më sipër.
Faktorët e stilit të jetesës
Disa zakone mund të ndikojnë në ashpërsinë e simptomave tuaja të PMS. Faktorët e mundshëm të stilit të jetesës që mund të përkeqësojnë simptomat e PMS përfshijnë:
- pirja e duhanit
- ngrënia e shumë ushqimeve të pasura me yndyrë, sheqer dhe kripë
- mungesa e aktivitetit të rregullt fizik
- mungesa e gjumit cilësor
Hulumtimet lidhin dhe përdorimin e alkoolit me rritjen e rrezikut të PMS.
Lehtësimi i simptomave të PMS
Ndërsa nuk ka kurë për PMS, ju mund të ndërmerrni hapa për të lehtësuar simptomat tuaja dhe të provoni strategjitë e mëposhtme:
- Pini shumë lëngje për të lehtësuar fryrjen e barkut. Kjo përfshin çajra bimorë, si gjethet e mjedrës së kuqe ose kamomilin, të cilat mund të lehtësojnë ngërçet.
- Krijoni një dietë të ekuilibruar që përfshin shumë fruta, perime dhe drithëra.
- Merrni parasysh reduktimin e sheqerit, kripës, kafeinës dhe alkoolit, veçanërisht nëse jeni të ndjeshëm ndaj efekteve të tyre.
- Pyesni një profesionist të kujdesit shëndetësor për të provuar suplemente si acidi folik, vitamina B-6, kalciumi dhe magnezi për të ndihmuar në reduktimin e ngërçeve dhe simptomave të humorit.
- Provoni të merrni më shumë vitaminë D nëpërmjet dritës natyrale, ushqimit ose suplementeve.
- Synoni të flini 7 deri në 9 orë gjumë çdo natë për të ndihmuar në lehtësimin e lodhjes dhe përmirësimin e mirëqenies së përgjithshme.
- Mundohuni të bëni të paktën gjysmë ore aktivitet fizik çdo ditë, nëse jeni në gjendje. Ushtrimi jo vetëm që mund të ndihmojë në lehtësimin e fryrjes dhe ngërçeve, por gjithashtu mund të ndihmojë në lehtësimin e simptomave të ankthit dhe depresionit.
- Vendosni kohë çdo ditë për kujdesin ndaj vetes, që mund të përfshijë stërvitje, relaksim, kohë për veten tuaj për hobi ose kohë për ndërveprim shoqëror.
Medikamentet dhe trajtimet pa recetë mund të ndihmojnë gjithashtu në reduktimin e simptomave fizike të PMS. Opsionet përfshijnë:
- qetësues dhimbjesh, si ibuprofeni, aspirina ose acetaminofeni, për dhimbjet e kokës dhe muskujve ose ngërçet e stomakut
- diuretikët për të ndihmuar në lehtësimin e fryrjes dhe dhimbjes ose ndjeshmërisë së gjoksit
- mbështjellje me nxehtësi ose jastëkë me ngrohje në bark për të lehtësuar ngërçet
Nëse keni simptoma të rënda të humorit që krijojnë komplikime në jetën tuaj të përditshme, terapia konjitive e sjelljes (CBT) ose qasje të tjera terapie mund t’ju ndihmojnë të mësoni mënyra të reja për të riformuluar dhe përballuar mendimet dhe emocionet shqetësuese.
