6 Shenja Që Ju Tregojnë Se Keni Çrregullim Të Tiroides

Tiroidja krijon dhe prodhon hormone që luajnë një rol në shumë sisteme të ndryshme në të gjithë trupin tuaj. Kur tiroidja juaj prodhon shumë ose shumë pak nga këto hormone të rëndësishme, kemi të bëjmë me sëmundje të tiroides. Ekzistojnë disa lloje të ndryshme të sëmundjeve të tiroides, duke përfshirë hipertiroidizmin, hipotiroidizmin, tiroiditin dhe tiroiditin Hashimoto. Në këtë blog do të trajtojmë 6 shenjat kryesore që ju tregojnë se mund të keni një çrregullim të gjëndrës tiroide.

Çfarë është tiroidja?

Gjëndra tiroide është një organ i vogël që ndodhet në pjesën e përparme të qafës, i mbështjellë rreth grykës (trakesë). Ajo ka formën e një fluture, më e vogël në mes me dy krahë të gjerë që shtrihen rreth anës së fytit tuaj. Tiroidja juaj prodhon hormone që ndihmojnë në kontrollin e shumë funksioneve jetësore të trupit tuaj.

Kur tiroidja nuk funksionon siç duhet, ajo mund të ndikojë në të gjithë trupin tuaj. Nëse trupi juaj prodhon një sasi mbi normë të hormoneve të tiroides, kemi të bëjmë me hipertiroidizmin. Nëse trupi juaj prodhon një sasi nën normë të hormoneve të tiroides, kemi të bëjmë me hipotiroidizmin. Të dy çrregullimet janë serioze dhe duhet të trajtohen nga një mjek specialist endokrinolog.

Çfarë bën tiroidja?

Metabolizmi është një proces ku ushqimi që merrni shndërrohet në energji. Kjo energji përdoret në të gjithë trupin tuaj për të ruajtur funksionalitetin e shumë sistemeve në trupin tuaj. Tiroidja kontrollon metabolizmin me disa hormone specifike – T4 (tiroksinë, përmban katër atome jodidi) dhe T3 (triiodothyronine, përmban tre atome jodidi). Këto dy hormone krijohen nga tiroidja dhe u tregojnë qelizave të trupit se sa energji duhet të përdorin. Kur tiroidja funksionon siç duhet, ajo mban sasinë e duhur të hormoneve për të funksionimin e metabolizmit tuaj në ritmin e duhur. Ndërsa hormonet përdoren, tiroidja krijon zëvendësime.

E gjithë kjo mbikëqyret nga gjëndrra e hipofizës. E vendosur në qendër të kafkës, nën trurin tuaj, gjëndra e hipofizës monitoron dhe kontrollon sasinë e hormoneve tiroide në qarkullimin tuaj të gjakut. Kur gjëndra e hipofizës ndjen mungesën e hormoneve tiroide ose një nivel të lartë të hormoneve në trupin tuaj, ajo do të rregullojë sasinë me hormonin e vet. Ky hormon quhet hormon stimulues i tiroides (TSH). TSH do të dërgohet në tiroide dhe do t’i tregojë tiroides se çfarë duhet bërë për ta kthyer trupin në normalitet.

Çfarë është sëmundja e tiroides?

Sëmundja e tiroides është një term i përgjithshëm për një gjendje mjekësore që pengon tiroiden të prodhojë sasinë e duhur të hormoneve. Tiroidja zakonisht prodhon hormone që e ndihmon trupin tuaj të funksionojë normalisht. Kur tiroidja prodhon shumë hormone tiroide, trupi juaj e përdor energjinë shumë shpejt. Ky quhet hipertiroidizëm. Përdorimi i energjisë shumë shpejt do të bëjë që zemra juaj të rrahë më shpejt, të humbni peshë pa u përpjekur dhe madje do t’ju bëjë të ndiheni nervoz. Nga ana tjetër, tiroidja juaj mund të prodhojë një sasi nën normë të hormonit të  tiroides. Ky quhet hipotiroidizëm dhe mund t’ju bëjë të ndiheni të lodhur, mund të shtoni peshë dhe madje mund të mos jeni në gjendje të toleroni temperaturat e ftohta.

Këto dy çrregullime kryesore mund të shkaktohen nga një sërë kushtesh. Ato gjithashtu mund të kalojnë nëpër familje (të trashëguara).

Kush preket nga sëmundja e tiroides?

Sëmundja e tiroides mund të prekë këdo – burra, gra, foshnja, adoleshentë dhe të moshuar. Mund të jetë i pranishëm në lindje (zakonisht hipotiroidizëm) dhe mund të zhvillohet me kalimin e moshës (shpesh pas menopauzës tek gratë).

Sëmundja e tiroides është shumë e zakonshme. Sipas statistikave, femrat kanë rreth pesë deri në tetë herë më shumë gjasa për t’u diagnostikuar me një çrregullim të tiroides sesa meshkujt.

Ju mund të jeni në rrezik më të lartë për të zhvilluar një gjendje tiroide nëse:

• Keni një histori familjare të sëmundjes së tiroides.
• Keni një problem mjekësor (këto mund të përfshijnë anemi pernicioze, diabetin e tipit 1, insuficiencën primare të veshkave, lupusin, artritin reumatoid, sindromën Sjögren dhe sindromën Turner).
• Merrni një ilaç që është i pasur me jod (amiodarone).
• Janë mbi 60 vjeç, veçanërisht te femrat.
• Keni kryer një trajtim për një gjendje të mëparshme të tiroides ose kancer (tiroidektomi ose rrezatim).

Simptomat dhe Shkaqet

Çfarë e shkakton sëmundjen e tiroides? Dy llojet kryesore të sëmundjeve të tiroides janë hipotiroidizmi dhe hipertiroidizmi. Të dyja kushtet mund të shkaktohen nga sëmundje të tjera që ndikojnë në mënyrën se si funksionon gjëndra tiroide.

Kushtet që mund të shkaktojnë hipotiroidizëm përfshijnë:

• Tiroiditi: Kjo gjendje është një inflamacion (ënjtje) i gjëndrës tiroide. Tiroiditi mund të ulë sasinë e hormoneve që prodhon tiroidja juaj.
• Tiroiditi i Hashimotos: Një sëmundje pa dhimbje, tiroiditi i Hashimotos është një gjendje autoimune ku qelizat e trupit sulmojnë dhe dëmtojnë tiroiden. Kjo është një sëmundje e trashëguar.
• Tiroiditi pas lindjes: Kjo sëmundje shfaqet tek 5% deri në 9% të femrave pas lindjes. Zakonisht është një gjendje e përkohshme.
• Mungesa e jodit: Jodi përdoret nga tiroidja për të prodhuar hormone. Mungesa e jodit është një problem që prek disa milionë njerëz në mbarë botën.
• Një gjëndër tiroide që nuk funksionon: Ndonjëherë, gjëndra tiroide nuk funksionon siç duhet që nga lindja. Kjo prek rreth 1 në 4000 të porsalindur. Nëse nuk trajtohet, fëmija mund të ketë probleme fizike dhe mendore në të ardhmen. Të gjithë të porsalindurve u jepet një test gjaku në spital për të kontrolluar funksionin e tyre të tiroides.

Kushtet që mund të shkaktojnë hipertiroidizëm përfshijnë:

• Sëmundja e Graves: Në këtë sëmundje e gjithë gjëndra tiroide mund të jetë tepër aktive dhe të prodhojë shumë hormone. Ky problem quhet edhe goiter toksike difuze (gjëndra tiroide e zmadhuar).
• Nyjet: Hipertiroidizmi mund të shkaktohet nga nyjet që janë tepër aktive brenda tiroides. 
• Tiroiditi: Ky çrregullim mund të jetë ose i dhimbshëm ose nuk ndihet fare. Në tiroidit, tiroidja lëshon hormonet që janë ruajtur atje. Kjo mund të zgjasë për disa javë ose muaj.
• Jod i tepërt: Kur keni shumë jod (minerali që përdoret për të prodhuar hormonet e tiroides) në trupin tuaj, tiroidja prodhon më shumë hormone tiroide sesa i nevojiten. Jodi i tepërt mund të gjendet në disa ilaçe (amiodarone, një ilaç për zemrën) dhe shurupet e kollës.

A ka rrezik më të lartë për të zhvilluar sëmundje të tiroides nëse kam diabet?

Nëse keni diabet, jeni në një rrezik më të lartë për të zhvilluar një sëmundje të tiroides sesa njerëzit pa diabet. Diabeti i tipit 1 është një çrregullim autoimun. Nëse tashmë keni një çrregullim autoimun, ka më shumë gjasa të zhvilloni një tjetër. Për njerëzit me diabet të tipit 2, rreziku është më i ulët. Nëse keni diabet të tipit 2, keni më shumë gjasa të zhvilloni një sëmundje tiroide më vonë në jetë.

Për të kontrolluar problemet e tiroides rekomandohen konsultat e rregullta me mjekun endokrinolog. Individët me diabet të tipit 1 mund të testohen më shpesh – menjëherë pas diagnozës dhe më pas çdo vit apo më shumë – sesa njerëzit me diabet të tipit 2. Nuk ka një orar të rregullt për testim nëse keni diabet të tipit 2, por mjeku juaj mund t’ju sugjerojë një orar për testim me kalimin e kohës.

Nëse keni diabet dhe merrni një test pozitiv të tiroides, ka disa gjëra që mund të bëni për t’ju ndihmuar të ndiheni sa më mirë. Këto këshilla përfshijnë:

• Flini mjaftueshëm.
• Ushtrohuni rregullisht.
• Kini kujdes me dietën tuaj.
• Merrni të gjitha medikamentet sipas udhëzimeve të mjekut.
• Testohuni rregullisht sipas udhëzimeve të mjekut tuaj.

6 shenja të çrregullimeve të tiroides

Nëse keni ndonjë nga shenjat ose simptomat e mëposhtme, mund të jetë koha për të rezervuar një konsultë me mjekun endokrinolog.

Pesha juaj ka ndryshuar ndjeshëm, edhe pse zakonet tuaja të ushqyerjes mbeten të njëjta

Ndryshimet e pashpjegueshme në peshën tuaj mund të jenë rezultat ose i hipertiroidizmit (një tiroide tepër aktive) ose hipotiroidizmit (një tiroide joaktive). Në hipertiroidizëm, gjëndra tiroide prodhon shumë nga hormoni tiroksinë, i cili shkakton përshpejtimin e metabolizmit të trupit tuaj, duke çuar në humbje peshe. Në të kundërt, në hipotiroidizëm, trupi juaj nuk është në gjendje të prodhojë mjaftueshëm tiroksinë, gjë që shkakton ngadalësimin e metabolizmit, duke ndihmuar kështu në shtimin e peshës.

Keni vënë re një ndryshim në pamjen tuaj

Përveç luhatjeve në peshë, shikoni për ndryshime në pamjen tuaj si flokë më të dobët ose më të brishtë, lëkurë të thatë, të kuqe, kruarje, hollim ose irritim të lëkurës, ënjtje të kyçeve, një fytyrë të fryrë ose ënjtje në bazën e qafës. Mund të jetë e lehtë për t’i hedhur poshtë këto shenja si probleme normale të lëkurës, por nëse keni vënë re ndryshime në pamjen e lëkurës tuaj së bashku me një ose më shumë nga faktorët e tjerë të përmendur këtu, mund të jetë koha për të kontrolluar tiroiden tuaj.

Keni humor të përkeqësuar

Pamja juaj fizike nuk është e vetmja gjë që ndikohet nga hormonet tuaja; ato gjithashtu luajnë një rol të rëndësishëm në humorin dhe mirëqenien tuaj mendore. Hipertiroidizmi mund t’ju bëjë të ndiheni të shqetësuar dhe nervoz, ndërsa hipotiroidizmi mund të shkaktojë depresion.

Jeni gjithmonë të lodhur

Hipertiroidizmi mund t’ju shkaktojë vështirësi për të rënë në gjumë gjatë natës, duke sjellë kështu lodhje, ndërsa mungesa e tiroksinës nga hipotiroidizmi mund ta zbrasë trupin tuaj nga e gjithë energjia. Për më tepër, me të dyja këto çrregullimve, mund të përjetoni dobësi të muskujve, gjë që ju bën të ndiheni të lodhur dhe të rraskapitur.

Jeni gjithmonë të nxehtë ose gjithmonë të ftohtë, por asnjëherë rehat

Hipertiroidizmi mund të shkaktojë ndjeshmëri ndaj nxehtësisë dhe djersitje të tepërt, ndërsa një person që vuan nga hipotiroidizmi mund të luftojë për të mbajtur sado pak ngrohtësi. Kur tiroidja e trupit funksionon siç duhet, qelizat e saj prodhojnë 65% energji dhe 35% nxehtësi. Megjithatë, personat me çrregullim të tiroides ose do të prodhojnë shumë ose jo mjaftueshëm tiroksinë. Ky ndryshim në nivelet e hormoneve do të ngatërrojë trupin për të prodhuar ose shumë nxehtësi dhe jo energji të mjaftueshme.

Pesha gjithashtu mund të ndikojë në ndjeshmërinë e një individi ndaj nxehtësisë dhe të ftohtit pasi sa më shumë peshë trupore të mbani, aq më shumë shanse ka që të mbeteni të nxehtë. Individët me një tiroide joaktive kanë më shumë gjasa të vuajnë nga mbipesha ose obeziteti, gjë që i bën ata më të prirur për të ndier nxehtësi. Në të kundërt, individët me një tiroide tepër aktive do të luftojnë për të mbajtur ose për të shtuar peshë, gjë që mund të shkaktojë një rënie të peshës trupore dhe dhjamit, duke e bërë trupin më të ndjeshëm ndaj të ftohtit.

Keni probleme me menstruacionet, por nuk jeni shtatzënë

Për femrat, problemet e tiroides mund të ndikojnë në ciklin e tyre menstrual dhe fertilitetin. Kjo është veçanërisht e vërtetë me hipotiroidizmin, pasi shumë pak tiroksinë mund ta bëjë të vështirë që trupi juaj të lëshojë vezët që nevojiten për ovulimin, duke dëmtuar fertilitetin e përgjithshëm të një femre. Femrat me hipotiroidizëm mund të jenë gjithashtu në një rrezik më të lartë për të pasur probleme gjatë shtatzënisë, duke përfshirë preklampsinë dhe abortin. Gratë që prodhojnë shumë tiroksinë mund të përjetojnë gjithashtu humbjen e menstruacioneve dhe tiroiditin pas lindjes.

A mund të shkaktojnë kriza problemet e tiroides?

Në shumicën e rasteve, problemet e tiroides nuk shkaktojnë kriza. Sidoqoftë, nëse keni raste shumë të rënda të hipotiroidizmit që nuk është diagnostikuar ose trajtuar, rreziku i zhvillimit të natriumit të ulët të serumit rritet. Kjo mund të çojë në konvulsione.

Diagnoza dhe analizat

Ndonjëherë, sëmundja e tiroides mund të jetë e vështirë për t’u diagnostikuar sepse simptomat ngatërrohen lehtësisht me ato të sëmundjeve të tjera. Ju mund të përjetoni simptoma të ngjashme kur jeni shtatzënë ose me kalimin e moshës, si dhe kur zhvilloni një sëmundje të tiroides. Për fat të mirë, ka teste që mund të ndihmojnë për përcaktimin nëse simptomat tuaja shkaktohen nga një problem i tiroides. Këto teste përfshijnë:

• Analizat e gjakut.
• Testet e imazhit.
• Provimet fizike.
• Analizat e gjakut.

Një nga mënyrat më definitive për të diagnostikuar një çrregullim të tiroides është përmes analizave të gjakut. Testet e gjakut të tiroides përdoren për të treguar nëse gjëndra tiroide funksionon siç duhet duke matur sasinë e hormoneve tiroide në gjakun tuaj. Këto teste bëhen duke marrë gjak nga një venë në krahun tuaj. Testet e gjakut të tiroides përdoren për të parë nëse keni hipertiroidizmëm ose hipotiroidizmëm.

Testet e gjakut të tiroides përdoren për të diagnostikuar çrregullimet e tiroides që lidhen me hiper- ose hipotiroidizëm. Këto çrregullime përfshijnë:

• Tiroiditin.
• Sëmundja e Graves.
• Sëmundja e Hashimotos.
• Nodul tiroide.
• Kancer i tiroideve.

Testet specifike të gjakut që do të bëhen për të testuar tiroiden tuaj mund të përfshijnë:

• Hormoni stimulues i tiroides (TSH) prodhohet në gjëndrën e hipofizës dhe rregullon ekuilibrin e hormoneve të tiroides – duke përfshirë T4 dhe T3 – në qarkullimin e gjakut. Ky është zakonisht testi i parë që mjeku juaj do të bëjë për të kontrolluar çrregullimin e hormoneve tiroide. Në shumicën e rasteve, mungesa e hormoneve tiroide (hipotiroidizmi) shoqërohet me një nivel të ngritur të TSH, ndërsa teprica e hormoneve tiroide (hipertiroidizmi) shoqërohet me një nivel të ulët të TSH. Nëse TSH është jonormale, matja e hormoneve tiroide drejtpërdrejt, duke përfshirë tiroksinën (T4) dhe triiodothyronine (T3) mund të bëhet për të vlerësuar më tej problemin. Gama normale e TSH për një të rritur: 0,40 – 4,50 mIU/mL (mili-njësi ndërkombëtare për litër gjak).
• T4: Testet e tiroksinës për hipotiroidizëm dhe hipertiroidizëm përdoren për të monitoruar trajtimin e çrregullimeve të tiroides. T4 e ulët shihet tek hipotiroidizmi, ndërsa nivelet e larta të T4 mund të sinjalizojnë hipertiroidizmin. Gama normale e T4 për një të rritur: 5,0 – 11,0 ug/dL (mikrogram për decilitër gjak).
• FT4: T4 e lirë ose tiroksinë e lirë është një metodë për matjen e T4 që eliminon efektin e proteinave që lidhin natyrshëm T4 dhe mund të parandalojnë matjen e saktë. Gama normale FT4 për një të rritur: 0,9 – 1,7 ng/dL (nanogram për decilitër gjak)
• T3: Testet e triiodothyronine ndihmojnë në diagnostikimin e hipertiroidizmit ose për të treguar ashpërsinë e hipertiroidizmit. Nivelet e ulëta të T3 mund të vërehen në hipotiroidizëm, por më shpesh ky test është i dobishëm në diagnostikimin dhe menaxhimin e hipertiroidizmit, ku nivelet e T3 janë të ngritura. Gama normale T3: 100 – 200 ng/dL (nanogram për decilitër gjak).
• FT3: T3 e lirë ose triiodothyronina e lirë është një metodë për matjen e T3 që eliminon efektin e proteinave që lidhin natyrshëm T3 dhe mund të parandalojnë matjen e saktë. Gama normale FT3: 2,3 – 4,1 pg/mL (pikogramë për mililitër gjak).

Analiza të tjera të gjakut mund të përfshijnë:

• Antitrupat e tiroides: Këto teste ndihmojnë në identifikimin e llojeve të ndryshme të kushteve autoimune të tiroides. Testet e zakonshme të antitrupave të tiroides përfshijnë antitrupat mikrosomalë (të njohur edhe si antitrupat e peroksidazës tiroide ose antitrupat TPO), antitrupat e tiroglobulinës (të njohura edhe si antitrupa TG) dhe antitrupat e receptorit të tiroides (përfshin imunoglobulinat stimuluese të tiroides [TSI] dhe imunoglobulinat bllokuese të tiroides [TBI]).
• Kalcitonin: Ky test përdoret për të diagnostikuar hiperplazinë e qelizave C dhe kancerin medular të tiroides, që të dyja janë çrregullime të rralla të tiroides.
• Tiroglobulina: Ky test përdoret për të diagnostikuar tiroiditin (inflamacion tiroide) dhe për të monitoruar trajtimin e kancerit të tiroides.

Testet imazherike

Në shumë raste, një ekzaminim i vetë tiroides mund t’i përgjigjet shumë pyetjeve. Mjeku juaj mund të bëjë një test imazherie të quajtur skaneri i tiroides. Kjo e lejon atë të shikojë tiroiden tuaj për të kontrolluar për një ndryshim në madhësi ose formë.

Mjeku juaj mund të përdorë gjithashtu një test imazherie me ultratinguj. Kjo është një procedurë diagnostike që transmeton valë zanore me frekuencë të lartë, të padëgjueshme për veshin e njeriut, përmes indeve të trupit. Jehonat regjistrohen dhe shndërrohen në imazhe video ose fotografike. Ju mund të mendoni për ekografitë që lidhen me shtatzëninë, por ato përdoren për të diagnostikuar shumë problematika të ndryshme brenda trupit tuaj. Ndryshe nga grafitë, ekzaminimet me ultratinguj nuk përdorin rrezatim. Një ekografi zakonisht zgjat rreth 20 deri në 30 minuta.

Një mënyrë tjetër për të kontrolluar shpejt tiroiden është me një ekzaminim fizik në zyrën e një mjeku të specialuzar endokrinolog. Ky është një test shumë i thjeshtë dhe pa dhimbje ku mjeku juaj ndjen qafën tuaj për çdo rritje ose zmadhim të tiroides.

Menaxhimi dhe Trajtimi

Qëllimi i mjekut tuaj është të kthejë nivelet e hormoneve të tiroides në normale. Kjo mund të bëhet në mënyra të ndryshme dhe çdo trajtim specifik do të varet nga shkaku i gjendjes së tiroides.

Nëse keni nivele të larta të hormoneve tiroide (hipertiroidizëm), opsionet e trajtimit mund të përfshijnë:

• Medikamente kundër tiroides (metimazol dhe propiltioracil): Këto janë medikamente që ndalojnë tiroiden tuaj të prodhojë hormone.
• Jodi radioaktiv: Ky trajtim dëmton qelizat e tiroides tuaj, duke e penguar atë të prodhojë nivele të larta të hormoneve tiroide.
• Beta bllokuesit: Këto medikamente nuk ndryshojnë sasinë e hormoneve në trupin tuaj, por ato ndihmojnë në menaxhimin e simptomave tuaja.
• Kirurgjia: Një formë më e përhershme e trajtimit, mjeku juaj mund të heqë kirurgjikisht tiroiden tuaj (tiroidektomia). Kjo do ta ndalojë atë nga krijimi i hormoneve. Sidoqoftë, do t’ju duhet të merrni hormone zëvendësuese të tiroides për pjesën tjetër të jetës tuaj.

Nëse keni nivele të ulëta të hormoneve tiroide (hipotiroidizëm), alternativa kryesore e trajtimit janë ilaçet për zëvendësimin e tiroides. Ky medikament është një ilaç i cili përdoret për të prodhuar hormonet tiroide përsëri në trupin tuaj. Një ilaç që përdoret zakonisht quhet levotiroksinë. Duke përdorur një mjekim, ju mund të menaxhoni sëmundjen e tiroides dhe të jetoni një jetë normale. Megjithatë, sigurohuni që të merrni mjekim me recetë nga mjeku endokrinolog dhe vetëm pas realizimit të konsultës me të! Në Spitalin CONTINENTAL mund të kryeni vizita të specializuara me disa nga mjekët më të kualifikuar në rajon.